ચોવીસ તીર્થંકર ભગવાનનો સંક્ષિપ્ત પરિચય

|| ચોવીસ તીર્થંકર ભગવાનનો સંક્ષિપ્ત પરિચય ||

૧ – તિર્થંકર (શ્રી ઋષભ દેવ ભગવાન)

ઋષભ દેવ જૈન ધર્મના ચોવીસ તિર્થંકરમાંના પ્રથમ તિર્થંકર છે. જેમને ઋષભનાથ, આદિનાથ કે આદિશ્વર નામથી પણ ઓળખવામાં આવે છે. સંસ્કૃતમાં ઋષભ નો અર્થ “ઉત્તમોત્તમ” કે “અતિ ઉત્તમ” એવો થાય છે. જૈન ધર્મ અનુસાર ઋષભ દેવ હાલનાં ચાલુ કાળ (અવસર્પિણી કાળ)નાં પ્રથમ તિર્થંકર હતા. આ કારણે તેમને આદિનાથ કહેવાય છે. તેઓએ પોતાના તમામ કર્મોનો ક્ષય કરી અને સિદ્ધ પદની પ્રાપ્તી કરી હતી.

ઋષભ દેવનો જન્મ અયોધ્યાના સુર્યવંશી ઇક્ષ્વાકુ કુળના રાજા નાભિ રાય અને રાણી મરૂદેવીને ત્યાં થયેલો. જૈન માન્યતા અનુસાર ઋષભદેવનો જન્મ સંસ્કૃતિઓના વિકાસ પહેલા થયેલો. તેમણે લોકોને ખેતી, પશુપાલન, રસોઇ અને બીજું ઘણું શિખવ્યું અને સંસ્કૃતિની સ્થાપના કરી. તેમને ૧૦૧ પુત્રો હતા.

તેમના જ્યેષ્ઠ પુત્ર ભરત ચક્રવર્તિ સમ્રાટ બન્યા. જૈન માન્યતા અનુસાર તેમના માનમાં ભારત દેશનું નામ ભારત કે ભારત વર્ષ પડ્યું. ઋષભ દેવ તેમના જીવનનાં ઉત્તરાર્ધમાં સાધુ બનીને મોક્ષને પ્રાપ્ત થયા.

ઋષભ દેવનાં દ્વિતિય પુત્ર બાહુબલી હતા, જેમની વિશાળ પ્રતિમા શ્રવણબેલગોડા, કર્ણાટકમાં અને કેરળમાં પણ જોવા મળે છે. ઋષભ દેવની માતા મરૂદેવી પ્રથમ વ્યક્તિ હતા જેમણે મોક્ષ પ્રાપ્ત કર્યો, એટલે કે ઋષભદેવની પણ પહેલાં. ઋષભ દેવના પૌત્ર મરીચિના આત્માનો પછીથી મહાવીર સ્વામી રૂપે જન્મ થયો. જેમને પાલીતાણામાં “કેવલજ્ઞાન”ની પ્રાપ્તી થઇ અને હિમાલયનાં અષ્ટપદ શિખર પર જેઓને મોક્ષ પ્રાપ્ત થયો.

તિર્થંકર –  ઋષભ દેવ
પિતા – રાજા નાભિ રાય
માતા – રાણી મરૂદેવી
જન્મ સ્થાન – અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ
કેવલજ્ઞાન – પાલીતાણા, ગુજરાત
નિર્વાણ સ્થળ – હિમાલયનાં અષ્ટપદ શિખર
જીવન અવધી – ૮૪,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૧,૫૦૦ મીટર

૨ – તિર્થંકર (શ્રી અજીતનાથ ભગવાન)

અજીતનાથ ભગવાન નો જન્મ અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ મા થયો હતો. તેમના પિતા રાજા જીતશત્રુ હતા અને માતા રાણી વિજયા હતા. . તેમના જન્મ પહેલાં રાણી વિજયા દેવી ઍ ચૌદ શુભ સપના જોયા હતા. રાણી માઘ મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા આઠમા દિવસે પુત્ર જન્મ આપ્યો હતો.અને તેમના પિતા રાજા જીતશત્રુ તેમનુ નામ અજીત અપ્યૂ હતુ.

રાજા જીતશત્રુ ઘરડા થઈ ગયા ત્યારે તેમણે અજીતનાથ ભગવાન ને સિંહાસન સમભાડી લેવા કહ્યું, પરંતુ અજીત બાળપણ થિજ અલગ વ્યક્તિ હતા, તેથી તેઓ વિવેકપૂર્ણ થી રાજા ને સિંહાસન નો ઇનકાર કર્યો હતો. અજીતનાથ ભગવાન તેમની યુવાનીમાં એક સન્યાસી બન્યા હતા અને તેમના ધ્યાન અને તપશ્ચર્યાને માટે દૂરસ્થ અને ગાઢ જંગલો માં જતા. તેમના વ્યક્તિત્વ અને તેના ઊંચા વ્યવહાર ની તીવ્રતા બધા આસપાસ શાંત પ્રભાવ આપ્યા હતો. કુદરતી સામ્રાજ્ય મા કુદરતી દુશ્મન જેવાકે સિંહ અને ગાય, વરુ અને હરણ, સાપ અને નોળિયો, બધાજ ભગવાન અજીતનાથ ની આસપાસ શાંતીથી બેસતા હતા.

બાર વર્ષ ના ઉંડાં ધ્યાન અને અન્ય આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં પછી પૌશ મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ના અંતિમ દિવસે સર્વજ્ઞતાને પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. જ્યારે અજીતનાથ ભગવાન નો છેલ્લા ક્ષણો નજીક આવ્યા હતા ત્યારે તે સમમેટ શીખર્જી પર્વત ગયા હતા. એક હજાર અન્ય વૈરાગીઓ સાથે, તેઓ તેમના અંતિમ ધ્યાન શરૂ થયું હતું. તેમણે ચૈત્ર ( ચૈત્ર સુક્લા 5) ના મહિનાના તેજસ્વી અડધા પાંચમા દિવસે નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

તિર્થંકર – રી અજીતનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા જીતશત્રુ
માતા – રાણી વિજયા
જન્મ સ્થાન – અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ
કેવલજ્ઞાન – અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેતશીખરજી
જીવન અવધી – ૭૨,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૧,૩૫૦ મીટર

૩ – તિર્થંકર (શ્રી સંભવનાથ ભગવાન)

સંભવનાથ ભગવાન હાલના વય ના ત્રીજા જૈન તીર્થંકર છે. સાંભાવનાથ ભગવાન નો જન્મ સરાવસતી, ઉત્તરપ્રદેશ મા થયો હતો. તેમના પિતા રાજા જીતરી અને માતા નુ રાણી સાઈના હતા. સાંભાવનાથ ભગવાન નો જન્મ પહેલાં એક વિનાશક દુષ્કાળ પડ્યો હતો. તેમના રાજ્ય મા લોકો ઍક ઍક ટીપાં માટે વંચિત રહી ગયા હતા. સાંભાવનાથ ભગવાન જ્યારે રાણી ગર્ભ માં હતા ત્યારે પૂરતો વરસાદ પડ્યો અને અઢળક પાક થયો હતો. રાજા અને રાણી ઉમળકાભેર બધા આસપાસ લીલાછમ વનસ્પતિ જોવા આવ્યા ત્યારે એક દિવસ, રાજાઍ કહ્યુકે આબધુ ગર્ભાશયની માં પવિત્ર આત્માના શુભ પ્રભાવ થી (સંભવ) શક્ય થયુ છે, તેથી તેમણે તેમના પુત્ર નુ નામ સંભવ (સંભવનાથ) રાખ્યુ હતુ.

આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં ચૌદ વર્ષ બાદ તેમણે સર્વજ્ઞતાને પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. અરહંત સાંભાવનાથ ભૌતિક અસ્તિત્વના અલ્પકાલિક પ્રકૃતિ પરના પ્રવચન આપ્યું હતું. લાંબા ગાળા માટે તે ધર્મ ના પ્રસાર માટે કામ કર્યું હતું. તેમણે ચૈત્ર મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા પાંચમા દિવસે નિર્વાણ પ્રાપ્ત થઈ હતી.

તિર્થંકર – શ્રી સંભવનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા જીતરી
માતા – રાણી સાઈના
જન્મ સ્થાન – સરાવસતી, ઉત્તરપ્રદેશ
કેવલજ્ઞાન – સરાવસતી, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૬૦,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૧,૨૦૦મીટર

૪ – તિર્થંકર (શ્રી અભિનંદનનાથ ભગવાન)

શ્રી અભિનંદનનાથ ભગવાન હાલના વય ના ચૌથા જૈન તીર્થંકર છે. અભિનંદનનાથ ભગવાન નો જન્મ અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ ખાતે ઈક્ષ્વાકુ કુળ માં થયો હતો. તેમના પિતા સંવાર અયોધ્યાના રાજા હતા અને તેમના માતા રાણી શીધરતા દેવી હતા.

રાણી ભવિષ્યમાં તીર્થંકર ને જન્મ આપીઓ હતો અને રાજા તેમનુ નામ અભિનંદન (શુભેચ્છા) રાખ્યુ હતુ. સમય પસાર થવા લગીઓ અને અભિનંદન ભગવાન ઓછા અનહદ ભોગવિલાસ સાથે સામાન્ય ભૌતિક જીવન જીવા લગીયા હતા . તેમના પિતા જ્યારે સન્યાસી બન્યા ત્યારે તેમણે સિંહાસન સંભાળ્યું છે . લાંબા અને શાંતિપૂર્ણ શાસન બાદ તેઓ એક સન્યાસી બન્યા હતા અને સખત તપશ્ચર્યાને અને ઊંચા આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં કર્યો હતો. તેમણે પૌશ ના મહિનાના ઘેરા અડધા ચૌદમાં દિવસે સર્વજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ. લાંબા ગાળા માટે ભગવાનનું અભિનંદન લાખો લોકો ને સાચો માર્ગ બતાવીઓ. તેમણે સમેત શીખર પર્વત ઉપર નર્વના પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી અભિનંદનનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા સંવાર
માતા – રાણી શીધરતા દેવી
જન્મ સ્થાન – અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૫૦,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૧,૦૫૦ મીટર

૫ – તિર્થંકર (શ્રી સુમતિનાથ ભગવાન)

શ્રી સુમતિનાથ ભગવાન હાલના વય ના પાંચમા જૈન તીર્થંકર છે. સુમતિનાથ ભગવાન નો જન્મ અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ ખાતે ઈક્ષ્વાકુ કુળ માં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ રાજા મેઘરત હતુ અને માતા નુ નામ રાણી સુમંગલા હતુ. આવુ માનવાં મા આવે છે તપશ્ચર્યાને અને ઉચ્ચતર આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં ના કારણ પુરુષાસિમ્હા ની આત્મા ને તીર્થંકર અને ગોટરા-કર્મ મળ્યો હતો. તેમનીઆત્મા રાણી મંગળવતી ના ગર્ભ ઉતરી અને જન્મ લીધો હતો અને રાજા મેઘરતઍ નવા જન્મેલા બાળક નુ નામ સુમતિ રાખ્યુ હતુ.

સમય પસાર થવા લગીઓ સુમતિનાથ ભગવાન ઍ તેમનો વારસાગત સિંહાસન સંભાળ્યું હતુ. રાજા મેઘરત એક સન્યાસી બન્યા. લાંબા અને શાંતિપૂર્ણ શાસન સુમતિનાથ ભગવાન પછી એક સન્યાસી બન્યા. તેમણે ચૈત્ર મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ના અંતિમ દિવસે એક પ્રિયાંગુ ઝાડ નીચે સર્વજ્ઞતાને પ્રાપ્ત કર્યુ અને તીર્થંકર બનીયા હતા. ચૈત્ર સુક્લા 11 મહિને તેમણે સમેત શીખર પર્વત ઉપર નર્વના પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. જાય છે.

તિર્થંકર – શ્રી સુમતિનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા મેઘરત
માતા – રાણી સુમંગલા
જન્મ સ્થાન – અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૪૦,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૯૦૦ મીટર

૬ – તિર્થંકર (શ્રી પદ્મપ્રભુ ભગવાન)

શ્રી પદ્મપ્રભુ ભગવાન હાલના વય ના છટા (૬) જૈન તીર્થંકર છે. ભગવાન પદ્માપ્રભુ નો જન્મ કૌશંબી, ઉત્તરપ્રદેશ મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા ધાર હતુ અને માતા નુ નામ સુસીમા હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે કારતક મહિનાના ઘેરા અડધા 13 દિવસે દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ ના ૬ મહિના પછી પદ્માપ્રભુ ભગવાન સંપૂર્ણ ચંદ્ર ચૈત્ર મહિનાના દિવસ 15 મા દિવસે અને મોઢેરા ની નક્ષત્ર પર કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. પદ્માપ્રભુ ભગવાન સમમેટ શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

પદ્મપ્રભુ ભગવાન ૩૦ લાખ પૂર્વા માટે જીવન જીવ્યા હતા. તપસ્વીઓ તરીકે ૧૩ પૂર્વા વર્ષ વિતાવ્યા હતાઅને ૬ મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં તરીકે વિતાવિયા હતા.પદ્માપ્રભુ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૭૫૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૨૫૦) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી પદ્માપ્રભુ ભગવાન
પિતા – રાજા ધાર
માતા – રાણી સુસીમા
જન્મ સ્થાન – કૌશંબી, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૩૦,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૭૫૦ મીટર્સ

૭ – તિર્થંકર (શ્રી સુપર્શ્વનાથ ભગવાન)

શ્રી સુપર્શ્વનાથ ભગવાન હાલના વય ના સાતમા (૭) જૈન તીર્થંકર છે. ભગવાન સુપર્શ્વનાથ નો જન્મ વારાણસી, ઉત્તરપ્રદેશ માં થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ પ્રતિષ્ઠાસેન અને માતાનો નુ નામ પૃથ્વી દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ 1000 અન્ય પુરુષોની સાથે જેસ્થ ના મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા બારમી દિવસે દીક્ષા લીધી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ 9 મહિના પછી ભગવાન સુપર્શ્વનાથ કાળી ફાગણ મહિનામાં અડધા અને વૈશાકા ની નક્ષત્ર ના છઠ્ઠા દિવસે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

ભગવાન સુપર્શ્વનાથ અન્ય ૫૦૦ સંતો સાથે ફાગણ ના મહિના ના ઘેરા અડધા સાતમા દિવસે મક્ટી કરવામાં આવી હતી અને સમમેટ શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ સુપર્શ્વનાથ ભગવાન ૨૦ લાખ પૂર્વ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે એક લાખ પૂર્વ 20 પૂરવાર્ગ ઓછા, 9 મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવિયા હતા. તે સુપર્શ્વનાથ પ્રભુ ઊંચાઈ ૬૦૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૨૦૦) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી સુપર્શ્વનાથ ભગવાન
પિતા – પ્રતિષ્ઠાસેન
માતા – પૃથ્વી દેવી
જન્મ સ્થાન – વારાણસી, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૨0,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૬૦૦ મીટર્સ

૮ – તિર્થંકર (શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ભગવાન)

શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ભગવાન હાલના વય ના આઠમા (૮) જૈન તીર્થંકર છે. ચંદ્રપ્રભ ભગવાન નો જન્મ ચન્દ્રપુર, મહારાષ્ટ્ર મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા મહસેન હતુ અને તેમના માતા નુ નામ લક્ષ્મણ દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ 1000 અન્ય પુરુષોની સાથે પૌશ ના મહિના મા દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના 3 મહિના પછી ભગવાન ચંદ્રપ્રભ ઍ કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. ભગવાન ચંદ્રપ્રભ અન્ય 1000 સંતો સાથે સમમેટ શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

ભગવાન ચંદ્રપ્રભ ૧૦ લાખ પૂર્વ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે એક લાખ પૂર્વ ૨૪ પૂર્વા ઓછા, ૩ મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવિયા હતા. ભગવાન ચંદ્રપ્રભ ની ઊંચાઈ ૪૫૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૧૫૦) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ભગવાન
પિતા – રાજા મહસેન
માતા – લક્ષ્મણ દેવી
જન્મ સ્થાન – ચન્દ્રપુર, મહારાષ્ટ્ર
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૧૦,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૪૫૦ મીટર્સ

૯ – તિર્થંકર (શ્રી સુવિધિનાથ ભગવાન)

પુષ્પદંત (શ્રી સુવિધિનાથ ભગવાન) ભગવાન હાલના વય ના નવમા (૯) જૈન તીર્થંકર છે જે સુવિધિનાથ ભગવાન ના નામ થી પણ ઓળખાય છે. પુષ્પડનતા ભગવાન સિદ્ધ બન્યા અને તેમના તમામ કર્મ નો નાશ કર્યો અને મુક્તી મેડવી. પુષ્પદંત (શ્રી સુવિધિનાથ ભગવાન) ભગવાન ના પિતા કાકંડી ના રાજા સુગ્રીવ્ હતા અને માતા નુ રામ દેવી હતુ.

પુષ્પદંત (શ્રી સુવિધિનાથ ભગવાન) ભગવાન જ્યારે માતા ના ગર્ભ મા હતા ત્યારે તેમની માતા અસાધારણ ક્ષમતા અનુભવ થયો, તેઓ સૌથી મુશ્કેલ પ્રક્રિયાઓ ખૂબ આસાની થી કેરી લેતા હતા. રાજા સુગ્રીવ્ ઍ નવા જન્મેલા બાળક નુ નામ સુવિધિનાથ રાખ્યું હતુ. જયારે બાળક ના દુધીયા દાત આવતા હતા ત્યારે તેમના માતા ને ફૂલો સાથે રમવા માટે એક તૃષ્ણા થતી આથી તે પુષ્પદંત અથવા ફૂલ દાંત તરીકે તરીકે લોકપ્રિય થયા હતા.

પુષ્પદંત ભગવાન એક સામાન્ય જીવન જીવ્યા હતા. તેમણે નાની વયે એક સન્યાસી બન્યા હતા અને માત્ર ચાર મહિના સખત આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં પછી કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ. તેમણે સૅમેટ સિખર્જી પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

ભગવાન પુષ્પદંત ૨ લાખ પૂર્વ જીવન જીવ્યા હતા, ભગવાન પુષ્પદંત ની ઊંચાઈ ૩૦૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૧૦૦) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી પુષ્પદંત ભગવાન
પિતા – સુગ્રીવ્ રાજા
માતા – રામા રાની
જન્મ સ્થાન – કાકંડી, મહારાષ્ટ્ર
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૨,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૩૦૦ મીટર્સ

૧૦ – તિર્થંકર (શ્રી શીતલનાથ ભગવાન)

ભગવાન શીતલનાથ હાલના વય ના દસમા (૧૦) જૈન તીર્થંકર છે. શીતલનાથ ભગવાન નો જન્મ ભદીલપુર થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા દૃઢરથ અને માતા નુ નામ નંદા દેવી હતુ. જીવન લાંબા સમય બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે માઘ મહિનાના ના ઘેરા અડધા બારમા દિવસે દીક્ષા લીધી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના ૩ મહિના પછી ભગવાન શીતલનાથે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

ભગવાન શીતલનાથ અન્ય ૧૦૦૦ સંતો સાથે વૈશાકા ના મહિનાના મુક્તી મેડવી હતી અને સમેતશિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. ભગવાન શીતલનાથ ૧ લાખ પૂર્વ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૨૫,૦૦૦ પૂર્વા, ૩ મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. ભગવાન શીતલનાથની ઊંચાઈ ૨૭૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૯૦) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી શીતલનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા દૃઢરથ
માતા – રાની નંદા દેવી
જન્મ સ્થાન – ભદીલપુર
નિર્વાણ સ્થળ – સમેતશીખરજી
જીવન અવધી – ૧,૦૦,૦૦૦ પૂર્વા (૧ પૂર્વા = ૮૪ લાખ વર્ષ)
ઉચાઈ – ૨૭૦ મીટર્સ

૧૧ – તિર્થંકર (શ્રી શ્રેયાંસનાથ ભગવાન)

શ્રેયાંસનાથ ભગવાન હાલના વય ના અગિયારમા (૧૧) જૈન તીર્થંકર છે. શ્રેયાંસનાથ ભગવાન નો જન્મ સિહાંપુર, છત્તીસગઢ મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ વિષ્ણુ રાજા અને માતાનો નુ નામ વિષ્ણુ દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે ફાગણ ના મહિના દીક્ષા લીધો હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના ૨ મહિના પછી શ્રેયાંસનાથ ભગવાને કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

શ્રેયાંસનાથ ભગવાન અન્ય ૧૦૦૦ સંતો સાથે શ્રવણ મહિનાના ઘેરા અડધા ત્રીજા દિવસે મુક્તી મેડવી અને સમેતશિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. શ્રેયાંસનાથ ભગવાન ૮૪ લાખ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૨૧ લાખ વર્ષ, ૨ મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. શ્રેયાંસનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૨૪૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૮૦) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી શ્રેયાંસનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા વિષ્ણુ
માતા – રાની વિષ્ણુ દેવી
જન્મ સ્થાન – સિહાંપુર, છત્તીસગઢ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેતશીખરજી
જીવન અવધી – ૮૪,૦૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૨૪૦ મીટર્સ

૧૨ – તિર્થંકર (શ્રી વાસુપૂજ્ય ભગવાન)

વાસુપૂજ્ય ભગવાન નો જન્મ ચાંપાનગર, છત્તીસગઢ મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા વાસુપૂજ્ય હતુ અને માતા નુ નામ રાણી જયા દેવી હતુ. જ્યારે રાણી જયા દેવી ગર્ભવતી હતા, ત્યારે ભગવાન ના રાજા ભવિષ્યમાં તીર્થંકર અને તેમના માતા ની પૂજા વહન આવ્યા. ઇન્દ્ર દેવ પણ વાસુ તરીકે ઓળખાય છે, આથી નવા જન્મેલા બાળક નુ નામ વાસુપૂજ્ય આપવામાં આવ્યું હતું.

વાસુપૂજ્ય ભગવાન જવાન થયા, તેમણે બાદશાહી વૈભવ અને ભવ્યતા નો કોઈ આકર્ષણ ન હતુ. તેમના માતાપિતા તેમને લગ્ન કરવા માગતા હતા, પરંતુ તેમણે ઇનકાર કર્યો હતો. તેમણે સિંહાસન ગ્રહણ કરવાનો કોઈ ઈરાદો ન હતો અને પરિવારના તમામ સભ્યો સમજવાની કોશિશ કરી પણ તે ન માન્યા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યો અને છ સો અન્ય વ્યક્તિઓ સાથે ફાગણ ના મહિના મા દિક્ષા લીધી હતી

ભગવાનનું વાસુપૂજ્ય અષાઢ મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ચૌદમાં દિવસે ચાંપા નગર મા નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. ભગવાનનું વાસુપૂજ્ય ૭૨ લાખ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૫૪ લાખ વર્ષ.વિતાવ્યા હતા. ભગવાનનું વાસુપૂજ્ય ની ઊંચાઈ ૨૧૦ મીટર્સ હતી (ધનુષ – ૭૦)

તિર્થંકર શ્રી વાસુપૂજ્ય ભગવાન
પિતા રાજા વાસુપૂજ્ય
માતા રાણી જયા દેવી
જન્મ સ્થાન ચાંપાનગર, છત્તીસગઢ
નિર્વાણ સ્થળ ચાંપાનગર, છત્તીસગઢ
જીવન અવધી ૭૨,૦૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ ૨૧૦ મીટર્સ

૧૩ – તિર્થંકર (શ્રી વીમલનાથ ભગવાન )

વીમલનાથ ભગવાન હાલના વય ના તેર મા (૧૩) જૈન તીર્થંકર છે. વીમલનાથ ભગવાન નો જન્મ કંપિલપુર, ઉત્તરપ્રદેશ મા થયો હતો. તેમના પિતા નામ કૃતાવર્મા હતુ અને માતા નુ નામ શ્યામા દેવી હતુ. જીવન ના લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે માઘ મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ૪ થા દિવસ દીક્ષા લીધો હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના બે મહિના પછી ભગવાન વીમલનાથે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

વીમલનાથ ભગવાન ૬૦ લાખ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૧૫ લાખ વર્ષ, ૨ મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. વીમલનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૧૮૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૬૦) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી વીમલનાથ ભગવાન
પિતા – કૃતાવર્મા
માતા – શ્યામા દેવી
જન્મ સ્થાન – કંપિલપુર, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૬૦,૦૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૧૮૦ મીટર્સ

૧૪ – તિર્થંકર (શ્રી અનંતનાથ ભગવાન)

અનંતનાથ ભગવાન હાલના વય ના ચૌદ (૧૪) મા જૈન તીર્થંકર છે. અનંતનાથ ભગવાન નો જન્મ અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ સિહાઁસેન અને માતા નુ નામ સુયાસા હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે વૈશાકા ના મહિનાના દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના 3 વર્ષ પછી ભગવાન અનંતનાથ ઍ વૈશાક મહિનામાં કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. અનંતનાથ ભગવાન અન્ય ૭૦૦૦ સંતો સાથે ચૈત્ર મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ૫ મા દિવસે મુક્તી પ્રાપ્ત કરી હતી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

અનંતનાથ ભગવાન ૩૦ લાખ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૭.૫ લાખ વર્ષ, ૩ વર્ષ ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. અનંતનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૧૫૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૫૦) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી અનંતનાથ ભગવાન
પિતા – સિહાઁસેન
માતા – સુયાસા
જન્મ સ્થાન – અયોધ્યા, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૩૦,૦૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૧૫૦ મીટર્સ

૧૫ – તિર્થંકર (શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન)

ધર્મનાથ ભગવાન હાલના વય ના પંદરમા (૧૫) મા જૈન તીર્થંકર છે. ભગવાન ધર્મનાથ નો જન્મ રતનપુરી, મધ્યપ્રદેશ મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા ભાનુ અને માતા નુ નામ સુવરતા દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ અન્ય ૧૦૦૦ પુરુષોની ની સાથે માઘ મહિનામાં દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ ના બે વર્ષ પછી તેજસ્વી પૌશ મહિનામાં અડધા અને પુષ્પા નક્ષત્ર ની ૧૫ મા દિવસે ધર્મનાથ ભગવાને કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

ધર્મનાથ ભગવાન અન્ય ૧૦૮ સંતો સાથે જેસ્થમહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ૫ મા દિવસે મુક્તી પ્રાપ્ત કરી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

ધર્મનાથ ભગવાન ૧૦ લાખ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૨.૫ લાખ વર્ષ, ૨ વર્ષ ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. ધર્મનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૧૩૫ મીટર્સ (ધનુષ – ૪૫) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી ધર્મનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા ભાનુ
માતા – રાની સુવરતા દેવી
જન્મ સ્થાન – રતનપુરી, મધ્યપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૧૦,૦૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૧૩૫ મીટર્સ

૧૬ – તિર્થંકર (શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન)

શાંતિનાથ ભગવાન હાલના વય ના સોળમા (૧૬) જૈન તીર્થંકર છે. શાંતીનાથ ભગવાન નો જન્મ ગજપુર, ઉત્તરપ્રદેશ મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા વિશ્વાસેન અને માતા નુ નામ આછીરા દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે જેસ્થ મહિનાના દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ના ત્યાગ ના ૧ વર્ષ બાદ શાંતિનાથ ભગવાને તેજસ્વી પૌશ મહિનામાં અડધા અને પુષ્પા નક્ષત્ર ના ૯મા દિવસે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. શાંતિનાથ ભગવાને અન્ય ૯૦૦ સંતો સાથે જેસ્થ  મહિનાના ઘેરા અડધા તેરમા દિવસે મુક્તી મેડવી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

શાંતિનાથ ભગવાન ૧ લાખ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૨૫,૦૦૦ વર્ષ, ૧ વર્ષ ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. શાંતિનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૧૨૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૪૦) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી શાંતિનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા વિશ્વાસેન
માતા – આછીરા દેવી
જન્મ સ્થાન – ગજપુર, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ,૦૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૧૨૦ મીટર્સ

૧૭ – તિર્થંકર (શ્રી કુંથુંનાથ ભગવાન)

કુંથુંનાથ ભગવાન હાલના વય ના સત્તરમા (૧૭) જૈન તીર્થંકર છે. કુંથુંનાથ ભગવાન નો જન્મ ગજપુર, હસ્તિનાપુર, ઉત્તરપ્રદેશ માં થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા શુરસેન અને માતા નુ નામ શ્રી દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે વૈશાખ મહિનાના ઘેરા અડધા ૫ માં દિવસ દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન નો ત્યાગ કર્યા ના ૧૬ વર્ષ પછી કુંથુંનાથ ભગવાન કાળી ચૈત્ર મહિનામાં અડધા અને કૃતિકા નક્ષત્ર ૩જા દિવસે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. કુંથુંનાથ ભગવાને અન્ય ૧૦૦૦ સંતો સાથે વૈશાખ મહિનામા મુક્તી મેળવી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

કુંથુંનાથ ભગવાન ૯૫,૦૦૦ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૨૩,૭૫૦ વર્ષ, ૧૬ વર્ષ ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. કુંથુંનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૧૦૫ મીટર્સ (ધનુષ – ૩૫) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી કુંથુંનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા શુરસેન
માતા – રાણી શ્રી દેવી
જન્મ સ્થાન – ગજપુર, હસ્તિનાપુર, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૯૫,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૧૦૫ મીટર્સ

૧૮ – તિર્થંકર (શ્રી અરનાથ ભગવાન)

અરનાથ ભગવાન હાલના વય ના અઢારમા (૧૮) જૈન તીર્થંકર છે. અરનાથ ભગવાન નો જન્મ ગજપુર, હસ્તિનાપુર, ઉત્તરપ્રદેશ માં થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ સુદર્શન અને માતા નુ નામ મહા દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે માગશર મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ૧૧મા દિવસે દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના ૩ વર્ષ પછી તેજસ્વી કાર્તિક મહિનાના અડધા અને રેવતી નક્ષત્ર ના ૧૨મા દિવસે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. અરનાથ ભગવાન અન્ય ૧૦૦૦ સંતો સાથે માગશર મહિના ના તેજસ્વી અડધા ૧૦ મા દિવસે મુક્તી મેળવી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

અરનાથ ભગવાન ૮૪,૦૦૦ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૨૧,૦૦૦ વર્ષ, ૩ વર્ષ ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. અરનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૯૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૩૦) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી અરનાથ ભગવાન
પિતા – સુદર્શન
માતા – મહા દેવી
જન્મ સ્થાન – ગજપુર, હસ્તિનાપુર, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૮૪,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૯૦ મીટર્સ

૧૯ – તિર્થંકર (શ્રી મલ્લીનાથ ભગવાન)

મલ્લીનાથ ભગવાન હાલના વય ના ઓગણીસ્મા (૧૯) જૈન તીર્થંકર છે. મલ્લીનાથ ભગવાન એ  માત્ર મહિલા તીર્થંકર હતા અને તેમનો જન્મ મીથીલા, બિહારમા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા કુંભ અને માતા નુ નામ પ્રભાવતી દેવી હતું. તેમણે ૩૦૦ અન્ય પુરુષો અને સ્ત્રીઓ સાથે માર્ગષીર્ષ મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા અંતિમ દિવસે દીક્ષા લીધી હતી. માલિનાથ ભગવાને અશ્વિની નક્ષત્ર પર કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ મલ્લીનાથ ભગવાન અન્ય ૧૦૦૦ સંતો સાથે ફાગણ મહિનામાં ના તેજસ્વી અડધા ૧૨ દિવસે મુક્તી પ્રાપ્ત કરીહતી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

મલ્લીનાથ ભગવાન ૫૫,૦૦૦ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૫૪,૯૦૦ વિતાવ્યા હતા. મલ્લીનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૭૫ મીટર્સ (ધનુષ – ૨૫) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી મલ્લીનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા કુંભ
માતા – રાણી પ્રભાવતી દેવી
જન્મ સ્થાન – મીથીલા, બિહાર
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૫૪,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૭૫ મીટર્સ

૨૦ – તિર્થંકર (શ્રી મુનિસુવ્રત ભગવાન)

મુનિસુવ્રત ભગવાન હાલના વય ના વીસમા (૨૦) જૈન તીર્થંકર છે. મુનિસુવ્રત ભગવાન નો જન્મ રાજગૃહા, બિહાર મા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા સુમિત્રા અને માતા નુ નામ પદ્માવતી દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે ફાગણ મહિના ના તેજસ્વી અડધા ૧૨મા દિવસે દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના ૧૧ મહિના પછી મુનિસુવ્રત ભગવાને ફાગણ મહિનાના અડધા અને શ્રવણ નક્ષત્ર ના ૧૨ મા દિવસે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ. મુનિસુવ્રત ભગવાને અન્ય ૧૦૦૦ સંતો સાથે જેસ્થ મહિનાના ઘેરા અડધા ૯મા દિવસે મુક્તી મેળવી હતી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

મુનિસુવ્રત ભગવાન ૩૦,૦૦૦ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૭,૫૦૦ વર્ષ, ૧૧ મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. મુનિસુવ્રત ભગવાન ની ઊંચાઈ ૬૦ મીટર્સ (ધનુષ – ૨૦) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી મુનિસુવ્રત ભગવાન
પિતા – રાજા સુમિત્રા
માતા – રાણી પદ્માવતી દેવી
જન્મ સ્થાન – રાજગૃહા, બિહાર
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૩૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૬૦ મીટર્સ

૨૧ – તિર્થંકર (શ્રી નમિનાથ ભગવાન)

નમિનાથ ભગવાન હાલના એક્વીસ મા (૨૧) જૈન તીર્થંકર છે. નમિનાથ ભગવાન નો જન્મ મીથીલા, બિહારમા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા વિજય અને માતા નુ નામ વાપરા દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં બાદ તેઓ ૧૦૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે આષાઢ ના મહિનામા દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ કર્યા ના ૯ મહિના પછી ભગવાન નમિનાથ માર્ગષીર્ષ મહિનામાં ૧૧ દિવસે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ અને અન્ય ૧૦૦૦ સંતો સાથે વૈશાખના મહિનામા મુક્તી મેળવી હતી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

નમિનાથ ભગવાન ૧૦,૦૦૦ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૨,૫૦૦ વર્ષ, ૯ મહિના ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. નમિનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૪૫ મીટર્સ (ધનુષ – ૧૫) હતી.

તિર્થંકર – શ્રી નમિનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા વિજય
માતા – રાણી વાપરા દેવી
જન્મ સ્થાન – મીથીલા, બિહાર
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૧૦,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૪૫ મીટર્સ

૨૨ – તિર્થંકર (શ્રી નેમિનાથ ભગવાન)

ભગવાન નેમિનાથ હાલના વય ના બાવીસમા (૨૨) જૈન તીર્થંકર છે. નેમિનાથ ભગવાન, શ્રી કૃષ્ણ સાથે જોડાયેલ છે અને શ્રી કૃષ્ણના યુવાન પિતરાઇ ભાઈ હતા. નેમિનાથ ભગવાન ની ઐતિહાસિક તારીખ ૩૧૦૦ બી.સી. આસપાસ હતી. ભગવાન નેમિનાથ અરીષ્ટનેમી તરીકે ઓળખાય છે. તેમની સાથે ભગવાન ઋષભાદેવ નો ઉલ્લેખ રૂગ્વેદમા કરવામાં આવ્યો છે.

નેમિનાથ ભગવાન નો જન્મ સૌરીપુર મા થયો હતો અન તેમના પિતા નુ નામ રાજા સમુદ્રવિજય અને માતા નુ નામ રાણી શિવાદેવી હતુ હતો. નેમિનાથ ભગવાન નો હરિવંશકૂલ મા થયો હતો અને તેમની જન્મ તારીખ ભારતીય કેલેન્ડરમાં શ્રાવના શુક્લ ના ૫ દિવસ છે. તીર્થંકર નેમિનાથ તમામ જીવ સાથે જોડાયેલ કર્મમાં નો નાશ કર્યો છે અને ગિરનાર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી નેમિનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા સમુદ્રવિજય
માતા – રાણી શિવાદેવી
જન્મ સ્થાન – સૌરીપુર, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – રેવાતગીરી, ગીરનાર, ગુજરાત
જીવન અવધી – ૧,૦૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૩૦ મીટર્સ

૨૩ – તિર્થંકર (શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન)

પાર્શ્વનાથ ભગવાન હાલના વય ના ત્રેવીસમા (૨૩) જૈન તીર્થંકર છે. પાર્શ્વનાથ ભગવાન , મહાવીર સ્વામી ભગવાન થી ૨૫૦ વર્ષ આગળ હતા. પાર્શ્વનાથ ભગવાન નો જન્મ વારાણસી, ઉત્તરપ્રદેશ માં થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ રાજા આશ્વાસેન અને માતા નુ નામ વામા દેવી હતુ. જીવન લાંબા ગાળામાં પછી, તે ૩૦૦ અન્ય પુરુષોની સાથે પૌશ ના મહિનાના ઘેરા અડધા અગિયારમા દિવસે દીક્ષા લીધી હતી. દીક્ષા અને દુન્યવી જીવન ત્યાગ ૮૪ દિવસ પછી ભગવાન પાર્શ્વનાથ કાળી ચૈત્ર મહિનામા અને વિષાકા નક્ષત્ર ના ચોથા દિવસે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

પાર્શ્વનાથ ભગવાન ના યક્ષ ધરણેન્દ્રા અને તેમના યક્ષિણી પદ્માવતી હતા અને પાર્શ્વનાથ ભગવાન ના જીવન માં તેમની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા હતી. પાર્શ્વનાથ ભગવાને અન્ય ૩૩ સંતો સાથે આષાઢ મહિના ના તેજસ્વી અડધા આઠમા દિવસે મુક્તી મેળવી અને સમેત શિખર પર્વત પર નિર્વાણ પ્રાપ્ત કર્યુ હતુ.

પાર્શ્વનાથ ભગવાન ૧૦૦ વર્ષ જીવન જીવ્યા હતા, તપસ્વીઓ તરીકે ૭૦ વર્ષ, ૮૪ દિવસ ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક અભ્યાસમાં વિતાવ્યા હતા. પાર્શ્વનાથ ભગવાન ની ઊંચાઈ ૭.૭૧ ફુટ (હાથ- ૯) હતુ.

તિર્થંકર – શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન
પિતા – રાજા આશ્વાસેન
માતા – રાણી વામા દેવી
જન્મ સ્થાન – વારાણસી, ઉત્તરપ્રદેશ
નિર્વાણ સ્થળ – સમેત શીખરજી
જીવન અવધી – ૧૦૦ વર્ષ
ઉચાઈ – ૭.૭૧ ફુટ

૨૪ – તિર્થંકર (શ્રી મહાવીર સ્વામી)

મહાવીર સ્વામી ભગવાન હાલના વય ના સૌથી છેલ્લાચોવીસમા (૨૪) જૈન તીર્થંકર છે. ભગવાન મહાવીર ઍક રાજકુમારહતા જેમનુ બાળપણ નુ નામ વર્ધમાન હતું. મહાવીર સ્વામી નો જન્મ ૫૯૯ ઇ.સ. પૂર્વે કુંડલ્પુરમા થયો હતો. તેમના પિતા નુ નામ સિદ્ધાર્થ અને માતા નુ નામ ત્રિશલા હતુ. મહાવીર સ્વામી ના જન્મ પહેલાં માતા ત્રિશલા ને ચૌદ (૧૪) શુભ સપના જોયા હતા. આ સપના જ્યોતિષીઓ અનુવાદક કરતા કીધુ કે બાળક ક્યાં તો એક સમ્રાટ હશે અથવા તીર્થંકર.

જૈન પરંપરા માં એવું માનવામાં આવે છે કે તીર્થંકરના જન્મ પછી દેવતાઓના રાજા ઈંદ્ર તીર્થકરને મેરુપર્વત ઉપર લઈ જઈ દૂધ આદિથી તેમનો અભિષેક કરી તેમનો જન્મોત્સવ ઉજવે છે અને ત્યાર બાદ તેમની માતાને સોંપી દે છે. વર્ધમાન મહાવીરનો જન્મ દિવસ મહાવીર જન્મકલ્યાણક સ્વરૂપે ઉજવવામાં આવે છે જે વિશ્વના સૌ જૈનો માટે એક મહત્વપૂર્ણ તહેવાર હોય છે.

ત્રીસ વર્ષની ઊંમરે મહાવીરે સંસારનો ત્યાગ કર્યો. તેમણે તેમનું રાજ્ય , પરિવાર અને ભૌતિક સુખો આદિનો ત્યાગ કર્યો અને ૧૨ વર્ષ સંયમી જીવન ગાળ્યું. આ ૧૨ વર્ષ દરમ્યાન તેમણે મોટા ભાગનો સમય ધ્યાન અને આત્મચિંતનમાં ગાળ્યો. તેઓ માનવ, પ્રાણી અને વનસ્પતિ સહીત સર્વ જીવોની જતના કરતાં અને તેમને દુ:ખ ન પહોંચે તેનું ધ્યાન રાખતાં. તેમણે વસ્ત્રો સહિત વિશ્વની સર્વ ભૌતિક વસ્તુઓનો ત્યાગ કર્યો અને વીતરાગી ત્યાગમય જીવન જીવતાં. સાધના અને તપના સમય દરમિયાન તેમણે પોતાની ઈંદ્રીય પરના અનન્ય કાબુ અને સહનશીલતા નું પ્રદર્શન કર્યું. તેમની આવી વીરતાના પ્રદર્શનને કારણે તેમનું નામ મહાવીર પડ્યું. આધ્યાત્મીક સફરનો આ તેમનો સુવર્ણ કાળ હતો જેના અંતે તેમણે અરિહંત પદવી મેળવી. આત્માની મુક્તિ માટે મહાવીરે ચાર વસ્તુ જરુરી ગણાવી હતી, સમ્યક દર્શન (સાચો વિશ્વાસ) , સમ્યક જ્ઞાન (સાચું જ્ઞાન), સમ્યક ચરિત્ર (સાચી વર્તણૂક). જૈનત્વની સાચી વર્તણૂક સમ્યક ચરિત્રનું ના હાર્દમાં પાંચ મહાવ્રતો રહેલા છે:

– અહિંસા – કોઈ પણ સજીવને કાંઈ પણ હાનિ ન પહોંચાડવી
– સત્ય – હમેંશા સત્ય બોલવું;
– અસ્તેય – અયોગ્ય રીતે દેવાયલું કાંઈ ન લેવું;
– બ્રહ્મચાર્ય – મૈથુનીક આનંદ પ્રમોદથી દૂર રહેવું;
– અપરિગ્રહ – ભૈતિક સામગ્રીઓના સંગ્રહથી પરહેજી.

કલ્પસૂત્ર નામના જૈન ગ્રંથમાં મહાવીર સ્વામીના સંયમી જીવનનું ખૂબ વિસ્તારપૂર્વક વર્ણન કરવામાં આવેલું છે.

તિર્થંકર – શ્રી મહાવીર સ્વામી ભગવાન
પિતા – સિદ્ધાર્થ
માતા – ત્રિશલા
જન્મ સ્થાન — કુંડલ્પુરમા
નિર્વાણ સ્થળ – પાવાપુરી
જીવન અવધી – ૭૨ વર્ષ
ઉચાઈ – ૭ ફુટ

ભગવાન તીર્થંકરના ચૈત્યવંદન

|| ભગવાન તીર્થંકરના ચૈત્યવંદન ||

૧. શ્રી આદિશ્વર ભગવાન ચૈત્યવંદન

આદિદેવ અલવેસરૂ, વિનીતાનો રાય;
નાભિરાયા કુલમંડણો, મરૂદેવા માય.
પાંચસો ધનુષ્યની દેહડી, પ્રભુજી પરમ દયાલ;
ચોરાશી લાખ પૂર્વનું, જસ આયુ વિશાલ.
વૃષભ લંછન જિન વૃષધરૂ એ, ઉત્તમ ગુણમણીખાણ;
તસ પદ પદ્મ સેવન થકી, લહીએ અવિચલ ઠાણ.

૨. શ્રી અજીતનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

અજીતનાથ પ્રભુ અવતર્યો, વિનીતાનો સ્વામી;
જીતશત્રુ વિજયા તણો, નંદન શિવગામી.
બહોંતેર લાખ પૂર્વ તણું, પાળ્યું જિણે આય;
ગજ લંછન લંછન નહી, પ્રણમે સુરરાય.
સાડા ચારસો ધનુષ્યની એ, જિનવર ઉત્તમ દેહ;
પદ પદ્મ તસ પ્રણમીયે, જિમ લહીએ શિવ ગેહ.

૩. શ્રી સંભવનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

સાવત્થી નયરી ઘણી, શ્રી સંભવનાથ;
જિતારિ નૃપ નંદનો, ચલવે શિવસાથ.
સેના નંદન ચંદને, પૂજો નવ અંગે;
ચારસો ધનુષ્યનું દેહ માન, પ્રણમો મનરંગ
સાઠ લાખ પૂરવતણું એ, જિનવર ઉત્તમ આય;
તુરગ લંછન પદ પદ્મને, નમતાં શિવ સુખ થાય.

૪. શ્રી અભિનંદન સ્વામીનું ચૈત્યવંદન

નંદન સંવર રાયના, ચોથા અભિનંદન;
કપિ લંછન વંદન કરો, ભવદુ:ખ નિકંદન.
સિદ્ધારથા જસ માવડી, સિદ્ધારથ જિન રાય;
સાડા ત્રણસો ધનુષ્યમાન, સુંદર જસ કાય.
વિનીતા વાસી વંદિયે એ, આયુ લખ પચાસ;
પૂરવ તસ પદ પદ્મને, નમતાં શિવપુર વાસ.

૫. શ્રી સુમતિનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

સુમતિનાથ સુહંકરૂં, કોસલ્લા જસ નયરી;
મેઘરાય મંગલા તણો, નંદન જિતવયરી.
કૌંચ લંછન જિન રાજિયો, ત્રણસો ધનુષ્યની દેહ;
ચાલીશ લાખ પૂર્વ તણું, આયુ અતિ ગુણગેહ.
સુમતિ ગુણો કરી જે ભર્યા એ, તર્યા સંસાર અગાધ;
તસ પદપદ્મસેવા થકી, લહો સુખ અવ્યાબાધ.

૬. શ્રી પદ્મપ્રભ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

કોસંબીપૂરી રાજિયો, ધર નરપતિ તાય;
પદ્મપ્રભ પ્રભુતામયી, સુસીમા જસ માય.
ત્રીસ લાખ પૂર્વતણું, જિન આયુ પાળી;
ધનુષ્ય અઢીસો દેહડી, સવિ કર્મને ટાળી.
પદ્મલંછન પરમેશ્વરુ એ, જિનપદ પદ્મની સેવ;
પદ્મવિજય કહે કીજીયે, ભવિજન સહુ નિતમેવ.

૭. શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

શ્રી સુપાર્શ્વ જિણંદ પાસ, ટાળ્યો ભવ ફેરો;
પૃથ્વી માતા ઉરે જયો, તે નાથ હમેરો.
પ્રતિષ્ઠિત સ્તતુ સુંદર, વાણારસી રાય;
વીસ લાખ પૂર્વ તણું, પ્રભુજીનું આય;
ધનુષ્ય બસેં જિન દેહડી એ, સ્વસ્તિક લંછન સાર;
પદ પદ્મે જસ રાજતો, તાર તાર ભવ તાર.

૮. શ્રી ચંદ્રપ્રભુ સ્વામીનું ચૈત્યવંદન

ચંદ્રપ્રભુ આરાધીએ, દોઢસો ધનુષ્યની કાય;
મહસેન પૃથ્વીપ પુત્ર જશ, રાણી લક્ષ્મણા માય.
જસ આયુ દશ લાખ પૂર્વ, શ્વેત વર્ણનો દેહ;
ચંદ્ર લંછન ચંદ્રપુરી નૃપ, શીતલ ગુણ નમો સ્નેહ.
પૂજિત ઇન્દ્ર નરેન્દ્રથી, રાગદ્વેષ જયકાર,
ગૌતમ નીતિ ગુણ સુરિ કહે, સેવે શિવ દાતાર.

૯. શ્રી સુવિધિનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

સુવિધિનાથ નવમા નમું, સુગ્રીવ જસ તાત;
મગર લછંન ચરણે નમું, રામા રૂડી માત.
આયુ બે લાખ પૂર્વતણું, શત ધનુષ્યની કાય;
કાકંદી નગરી ધણી, પ્રણમું પ્રભુ પાય.
ઉત્તમ વિધિ જેહથી લહ્યોએ, તેણે સુવિધિ જિન નામ;
નમતાં તસ પદ પદ્મને, લહિયે શાશ્વત ધામ.

૧૦.શ્રી શીતલનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

નંદા દઢરથ નંદનો, શીતલ શીતલનાથ;
રાજા ભદિલપુર તણો, ચલવે શિવપુર સાથ.
લાખ પૂર્વનું આઉખું, નેવું ધનુષ્ય પ્રમાણ;
કયા માયા ટાલીને, લહ્યા પંચમ નાણ.
શ્રીવત્સ લછંન સુંદરૂં એ, પદ પદ્મે રહે જાસ;
તે જિનની સેવા થકી, લહીયે લીલ વિલાસ.

૧૧. શ્રી શ્રેયાંશનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

અચ્યુત કલ્પીથકી ચવ્યા, શ્રી શ્રેયાંશ જિણંદ;
જેઠ અંધારી દિવસે છઠે, કરત બહુ આનંદ.
ફાગણ વદી બારસે જનમ, દીક્ષા તસ તેરસ;
કેવલી મહા અમાવાસી, દેશના ચંદન રસ.
વદી શ્રાવણ ત્રીજે લ્હ્યા એ, શિવમુખ અખય અનંત;
સકલ સમીહિત પુરણો, નય કહે ભગવંત.

૧૨.શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામીનું ચૈત્યવંદન

વાસવ-વંદિત વાસુપૂજ્ય, ચંપાપુરી ઠામ;
વાસુપૂજ્ય કુલ ચંદ્રમાં, માતા જયા નામ.
મહિષ લછંન જીન બારમા, સિત્તેર ધનુષ્ય પ્રમાણ;
કાયા આયુ વરસ વલી, બહોંતેર લાખ વખાણ.
સંઘ ચતુર્વિધ થાપીને એ, જિન ઉત્તમ મહારાય;
તસ મુખ પદ્મ વચન સુણી, પરમાનંદી થાય.

૧૩. શ્રી વિમલનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

અઠ્ઠમ કલ્પ થકી ચવ્યા, માધવ સુદી બારસ;
સુદી મહા ત્રીજે જન્મ,તસ ચોથો વ્રત્ત રસ.
સુદી પોષ છઠ્ઠે લહ્યા, વર નિર્મલ કેવળ;
વદી સાતમ અષાઢની, પામ્યા પદ અવિચલ.
વિમલ જિનેશ્વર વંદીએ, જ્ઞાનવિમલ કરી ચિત્ત;
તેરમા જિન નિત વંદીએ, પુણ્ય પરિમલ વિત્ત.

૧૪. શ્રી અનંતનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

અનંત અનંત ગુણ આગરૂ, અયોધ્યા વાસી;
સિંહસેન નૃપ નંદનો, થયો પાપ નિકાસી.
સુજસા માતા જનમીયો, ત્રીસ લાખ ઉદાર;
વરસ આઉખું પાલીયું, જિનવર જયકાર.
લંછન સિંચાણા તણું એ, કાયાધનુષ્ય પચાસ;
જિન પદ પદ્મ નમ્યા થકી, લહીયે સહજ વિલાસ.

૧૫. શ્રી ધર્મનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

વૈશાખ સુદી સાતમે, ચવ્યા શ્રી ધર્મનાથ;
વિજય થકી મહા માસની, સુદી ત્રીજે સુખજાત.
તેરસ માહે ઊજળી, લિયે સંજમ ભાર;
પોષી પૂનમે કેવલી, બહુ ગુણના ભંડાર.
જેઠી પાંચમ ઊજળી એ, શિવપદ પામ્યા જેહ;
નય કહે એ જિન પ્રણમતાં, વાઘે ધર્મ સ્નેહ.

૧૬. શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

શાંતિ જિનેશ્વર સોળમા, અચિરાસુત વંદો;
વિશ્વસેન કુળ નભોમણિ, ભવિજન સુખ કંદો.
મૃગ લંછન જિન આઉખું, લાખ વરસ પ્રમાણ;
હત્થિણાઉર નયરી ઘણી, પ્રભુજી ગુણ મણિ ખાણ.
ચાલીશ ધનુષ્યની દેહડી, સમચોરસ સંઠાણ;
વંદન પદ્મ જ્યું ચંદલો, દીઠે પરમ કલ્યાણ.

૧૭. શ્રી કુંથુનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

કુંથુનાથ કામિત દીયે, ગજપુરનો રાય;
સિરિ માતા ઉરે અવતર્યો, શૂર નરપતિ તાય.
કાયા પાંત્રીસ ધનુષ્યની, લંછન જસ છાગ;
કેવલજ્ઞાનિક ગુણો, પ્રણમો ધરી રાગ.
સહસ પંચાણું વર્ષનું એ, પાલી ઉત્તમ આય;
પદ્મવિજય કહે પ્રણમીયે, ભાવે શ્રી જિનરાય

૧૮. શ્રી અરનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

ઠાણ સર્વાર્થ થકી ચવ્યા, નાગપૂરે અરનાથ;
રેવતી જન્મ મહોત્સવ, કરતા નિર્જરનાથ.
જયકર યોનિ ગજવરૂ, રાશી મીન ગણદેવ;
ત્રણ વર્ષમાં થિર થઈ, ટાળે મોહની ટેવ.
પામ્યા અંબતરૂ તલે એ, ક્ષાયિકભાવે નાણ;
સહસ મુનિવર સાથશું, વીર કહે નિર્વાણ.

૧૯. શ્રી મલ્લિનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

મલ્લિનાથ ઓગણીશમાં, જસ મિથિલા નયરી;
પ્રભાવતી જસ માવડી, ટાલે કર્મ વયરી.
તાત શ્રી કુંભ નરેસરૂ, ધનુષ્ય પચવીશની કાય;
લંછન કળશ મંગલકરૂ, નિર્મમ નિરમાય.
વરસ પંચાવન સહસનું એ, જિનવર ઉત્તમ આય;
પદ્મવિજય કહે તેહને, નમતાં શિવસુખ થાય.

૨૦. શ્રી મુનિસુવ્રત ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

મુનિસુવ્રત અપરાજિતથી, રાજગૃહી રહેઠાણ;
વાનર યોનિ રાજવી, સુંદર ગણ ગિર્વાણ.
શ્રાવણ નક્ષત્રે જનમીયા, સુરવર જય જયકાર;
મકર રાશી છદ્મસ્થમાં, મૌન માસ અગીયાર.
ચંપક હેઠે ચાંપીયા એ, જે ઘનઘાતી ચાર;
વીર વડો જગમાં પ્રભુ, શિવપદ એક હજાર.

૨૧. શ્રી નમિનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

મિથિલા નયરી રાજીયો, વપ્રાસુત સાચો;
વિજયરાય સુત છોડીને, અવર મત માચો.
નીલકમલ લંછન ભલું. પન્નર ધનુષ્ય દેહ;
નમિ જિનવરનું સોહતું, ગુણ ગણ મણીગેહ.
દશ હજાર વરસતણું એ, પાળ્યું પરગટ આય;
પદ્મવિજય કહે પુણ્યથી, નમીયે તે જિનરાય.

૨૨. શ્રી નેમિનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન
નેમિનાથ બાવીસમા, શિવાદેવી માય;
સમુદ્રવિજય પૃથ્વીપતિ, જે પ્રભુના તાય.
દશ ધનુષ્યની દેહડી, આયુ વરસ હજાર;
શંખ લંછનધર સ્વામીજી, તજી રાજુલ નાર.
શૌરીપુરી નયરી ભલી એ, બ્રહ્મચારી ભગવાન;
જિન ઉત્તમ પદપદ્મને, નમતાં અવિચલ ઠાણ.

૨૩. શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું ચૈત્યવંદન

જય ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ, જય ત્રિભુવન સ્વામી;
અષ્ટ કર્મ રિપુ જીતીને, પંચમી ગતિ પામી.
પ્રભુ નામે આંનદ કંદ, સુખ સંપત્તિ લહીયે;
પ્રભુ નામે ભવ ભવતણાં, પાતક સબ દહીએ.
ૐ હ્રીઁ વર્ણ જોડી કરી, જપીએ પાર્શ્વનામ;
વિષ અમૃત થઈ પરિણમે, લહીએ અવિચલ ઠામ.

૨૪. શ્રી મહાવીર સ્વામીનું ચૈત્યવંદન

સિદ્ધાર્થ સુત વંદિયે, ત્રિશલાનો જાયો;
ક્ષત્રિયકુંમાં અવતર્યો, સુર નરપતિ ગાયો.
સિંહ લંછન પાઉલે, સાત હાથની કાયા;
બહોંતેર વરસનું આઉખું, વીર જિનેશ્વર રાયા.
ખિમાવિજય જિનરાયના એ, ઉત્તમ ગુણ અવદાત;
સાત બોલથી વર્ણવ્યા, પદ્મવિજય વિખ્યાત.

મેરુ તેરસ – પ્રથમ જિનેશ્વર ઋષભદેવ – જન્મ, દીક્ષા અને નિર્વાણ કલ્યાણક

 

|| મેરુ તેરસ – પ્રથમ જિનેશ્વર ઋષભદેવ – જન્મ, દીક્ષા અને નિર્વાણ કલ્યાણક  ||

પોષ વદિ તેરસની મેરુ પૂજનની તિથિ. (સંજ્ઞા.)
પોષ વદિ તેરસ. તે દિવસે રત્ન કે ધીનો મેરુ કરી તેનું પૂજન કરાય છે.

ભરત ક્ષેત્રમાં વ્યાપેલા અધર્મના અંધકારને ખતમ કરવા પ્રથમ તીર્થંકર ઋષભદેવ સ્વામીનો જન્મ – ફાગણ વદ આઠમ ના રોજ અયોધ્યામાં થયો. ભરત ક્ષેત્રની ઇશ્વાકુ ભૂમિમાં નાભિરાજા કુલકર પિતા અને મરુદેવા માતાને ત્યાં પ્રભુનો જીવન વિકાસ શરૂ થયો.

આ સમય યુગલિક કાળ કહેવાતો, કલ્પવૃક્ષની મદદથી ઇચ્છાપૂર્વક જીવન નિર્વાહ થતો.

ભગવાન આદિનાથનો મહિમા અપરંપાર છે. જૈનોના તિર્થાધિરાજ શત્રુંજય તીર્થમાં મૂળનાયક તરીકે ભગવાન બિરાજે છે. પ્રભુને ભરત – બાહુબલિ આદિ સો પુત્રો હતા. તેમાં ભરત મહારાજા પ્રથમ ચક્રવર્તી રાજા થઈ ગયા.

ફાગણ વદ આઠમ સૌથી શુભ દિવસ તરીકે જૈન – જૈનેતર પ્રજામાં પ્રસિદ્ધ છે. આ પર્વ સાથે જૈનોના તીર્થંકર ભગવાન ઋષભદેવના જીવનની ઘટના સંકળાયેલી છે અને તે રીતે કરોડો – અસંખ્ય વર્ષોથી આ પર્વનો મહિમા જૈન દર્શનમાં ખૂબ વખણાયેલો છે.

ભગવાન ઋષભદેવનું જન્મકલ્યાણક હોવાને લીધે આજનો દિવસ કલ્યાણક તરીકે પણ ઓળખાય છે. દર વર્ષે ફાગણ વદ આઠમની તિથિને જૈનો પ્રભુના જન્મ કલ્યાણક અને દીક્ષા કલ્યાણક તરીકે ઉજવે છે. પ્રભુના દીક્ષા કલ્યાણકનો એટલે કે ઋષભદેવ પ્રભુએ ફાગણ વદ આઠમે દીક્ષા લીધી તેની પાછળનો ઇતિહાસ ખૂબ રસપ્રદ છે. જેનું વર્ણન પર્યુષણમાં વંચાય છે, કલ્પસૂત્રમાં અદ્ભુત રીતે જોવા મળે છે. જૈનોના તીર્થંકરો મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન એમ ત્રણ જ્ઞાન સાથે માતાની કુક્ષીમાં આવે છે ત્યારે પ્રભુની માતાને ચૌદ સ્વપ્નો આવે છે.

જૈનોના તીર્થંકરો દીક્ષાના દિવસ પહેલા એક વર્ષ સતત રોજ વરસીદાન કરે છે તે માટે લોકાંતિક દેવો ઋષભ દીક્ષાના અવસરની યાદ આપી એક વર્ષ સુધી વરસીદાનની વિનંતી કરે છે. ઋષભકુમારે એક વર્ષમાં ૩૮૮ કરોડ સોનૈયાનું દાન કર્યું. પ્રથમ ઋષભકુમારને ક્ષીર સમુદ્રના પાણીથી એક હજાર કળશોથી અભિષેક કરી સ્નાન કરાવ્યું પછી ચંદન વગેરે સુગંધી પદાર્થોથી વિલેપન કરાવ્યું.

ફાગણ વદ આઠમના દિવસે ઋષભ રાજકુમારે જૈન વિધિ પ્રમાણે સ્વયં ચાર મૂઠીથી કેશ ઉખેડી લોચ કરી દીક્ષા લીધી. પાંચમી મૂઠીથી લોચ કરવા જાય છે ત્યારે ઇંદ્રે સુંદર દેખાતી વાળની લટોનો લોચ ન કરવા વિનંતી કરી તેથી બન્ને બાજુએ લટકતી બે લટોનો લોચ કર્યા વિના પ્રભુએ બે લટ એમ જ રહેવા દીધી.

ફાગણ વદ આઠમે દીક્ષા લીધા પછી શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુ ગોચરી માટે વિહરવા લાગ્યા. એ સમયે યુગલિયા લોકો સુખી-સમૃદ્ધ હતા, લોકોને ભિક્ષાચાર અંગે કોઈ ખ્યાલ ન હતો એટલે લોકો પ્રભુને ભિક્ષામાં હીરા, માણેક, રત્ન, સુંદર કન્યાઓ વગેરે આપવા લાગ્યા, પણ ભગવાનને નિર્દોષ આહારની જરૂર છે એમ કોઈ જાણતું કે માનતું નહિ. આમ ગોચરી માટે નિર્દોષ આહાર માટે વિહરતા વિહરતા પ્રભુ હસ્તીનાપુર તરફ ગયા. હસ્તીનાપુર રાજા બાહુબલીના પુત્ર સોમપ્રભ હતા. તેમના પુત્ર રાજકુમાર શ્રેયાંસકુમારને, રાજા સોમપ્રભને અને નગર શેઠ સુબુદ્ધિને સુંદર સ્વપ્ન આવ્યાં.

જેમાં શ્રેયાંસકુમારને અમૂલ્ય લાભ થશે એવો સંકેત દરેકને સ્વપ્નમાં જોવા મળ્યો. પ્રભુ ઋષભદેવને દીક્ષા લીધા પછી ગોચરી માટે નિર્દોષ આહાર મેળવવા વિચરતા વિચરતા ૧૩ માસનો સમય વીતી ગયો.

એ જ વખતે એક માણસે શેરડીના રસના ઘડા શ્રેયાંસકુમારને ભેટ ધર્યા અને એક ઘડો લઈ શ્રેયાંસકુમારે પ્રભુને વિનંતી કરી કે પ્રભુ, આ નિર્દોષ પ્રાસુક રસ વાપરો. પ્રભુએ પણ પોતાના હાથ પ્રસાર્યા અને શ્રેયાંસકુમારે એક પછી એક તમામ ઘડાનો રસ રેડી દીધો. આ પ્રમાણે ૧૩ માસ પછી વર્ષીતપનું પારણું શ્રેયાંસકુમારના હાથે કર્યું. લોકોએ આનંદથી આ પ્રસંગ વધાવી લીધો. દેવોએ પાંચ દિવ્યો પ્રગટ કર્યાં અને શ્રેયાંસકુમારે લોકોને પોતાનો ભગવાન સાથેનો આઠ ભવનો સંબંધ કહ્યો.

પ્રભુના ૧૩ માસના વર્ષીતપના અનુકરણ અનુમોદન માટે આજે પણ જૈન તપસ્વી આરાધકો ગુજરાતી ફાગણ વદ આઠમથી એક ઉપવાસ એક બેસણું, એક ઉપવાસ એક બેસણું એમ આખા વર્ષ દરમિયાન વર્ષીતપની આરાધના કરી અખાત્રીજના દિવસે જિન મંદિરમાં આદીનાથ ભગવાનને શેરડીના રસથી પ્રક્ષાલ પૂજા આદિ વિધિવિધાન કરવાપૂર્વ શેરડીના રસથી પારણું કરી આખાત્રીજની આરાધના ઊજવે છે.

શ્રી ઋષભદેવ પ્રભુ ૨૦ લાખ પૂર્વ કુમારાવસ્થામાં રહ્યા, ૬૩ લાખ પૂર્વ રાજ્યવસ્થામાં રહ્યા, ૮૩ લાખ પૂર્વ ગૃહાસ્થાવસ્થામાં રહ્યા, એક હજાર વર્ષ સાધના કાળમાં કેવલજ્ઞાન વિના છદ્મસ્થ પર્યાયમાં રહ્યા, બાકીના શેષ લગભગ એક લાખ પૂર્વે કેવલી અવસ્થામાં વિચરી કુલ ૮૪ લાખ પૂર્વનું આયુષ્ય પૂર્ણ કરી નિર્વાણ પામ્યા. મોક્ષે સિધાવ્યા. એક પૂર્વ એટલે ૮૪ લાખ ગુણ્યા ૮૪ લાખ વર્ષ થાય (૭૦ હજાર ૫૬૦ અબજ વર્ષ). આમ ભગવાન ઋષભદેવે જીવ માત્ર માટે શાશ્વત સુખનો સંદેશો આપ્યો.

આજે એ વાતને કરોડોથી પણ વધુ વર્ષ થઈ ગયા છે, પણ એ સંદેશો હજીય પૃથ્વીને પાવન કરી રહ્યો છે. પ્રભુ પોષ વદ તેરસના રોજ બાકીનું આયુષ્ય કેવલી અવસ્થામાં પૂર્ણ કરી અષ્ટાપદ પર્વતના શિખર ઉપર નિર્વાણ પામ્યા. ત્યારથી મેરુ તેરસ તરીકે પ્રભુ આદિનાથની આરાધનાપૂર્વક જૈનો પર્વ માને છે.

પ્રભુ આદિનાથની સ્તુતિનો કલિકાલ સર્વજ્ઞ હેમચંદ્રાચાર્યે બનાવેલા શ્લોક જૈનોમાં ખૂબ પ્રસિદ્ધ છે.

આદિમં પૃથ્વીનાથાય આદિમં નિષ્પરિગ્રહમ્
આદિમં તીર્થનાથં ચ, ઋષભ સ્વામિનં સ્તુમઃ

આ યુગના સૌ પ્રથમ રાજા, સૌ પ્રથમ સાધુ, નિગ્રંથ સૌપ્રથમ તીર્થંકર એવા શ્રી ઋષભદેવ સ્વામીને હું સ્તુતિ કરવા પૂર્વક નમસ્કાર કરું છે.

|| મેરુ તેરસ – પોષ વદ ૧૩ આદિનાથ પ્રભુ નિર્વાણ કલ્યાણક – અભિજિત નક્ષત્રે ||

૫૦૦ ધનુષ્ય એટલે કે ૩૦૦૦ ફૂટ ની ઉંચાઈ વાળા ૧૦૮ જીવ ૧ સાથે , ૧ સમયે ક્યારેય મોક્ષે ના જાય
પણ આ વર્તમાન ચોવીસી ના પહેલા અછેરા (અપવાદ રૂપ દુર્લભ ઘટના ),માં
શ્રી આદીનાથ દાદા
એમના ૯૯ પુત્રો
અને ૮ પોઉંત્રો (ભરત ચક્રવર્તી ના પુત્રો) સહીત ૧૦૮ પૂન્યત્માઓ એકી સાથે,
૧ માત્ર કલ્યાણક ની ભૂમિ શ્રી અષ્ટાંપદજી થી મોક્ષે સિધાવ્યા
ત્યાર બાદ શ્રી ઇન્દ્ર દેવ એ ૩ ચિતા બનાવરાવી
૧ દાદા ની
૧ દાદા ના ગણધર ભગવંતો ની
અને ૧ બાકીના સાધુઓ ની.
પ્રભુ ના અવસાન બાદ શ્રી ભરત ચક્રવર્તી અવાચક અને ઉદાસ થઇ ગયા ત્યારે
ઇન્દ્ર દેવ એ વિશિષ્ટ હાવ ભાવ કરી ભરત ચક્રવર્તી ને રડતા શિખવાડ્યું
ત્યાર થી લોકો માં મૃત્યુ પાછળ રડવા ની પ્રથા શરુ થઇ

=========================================

ઋષભ નિનેશ્વર પ્રીતમ માહરો રે, ઓર ન ચાહું રે કંત;
રીઝ્‌યો સાહેબ સંગ ન પરિહરે રે, ભાંગે સાદિ અનંત… ઋષભ૦ ૧

પ્રીત સગાઈ રે જગમાં સહુ કરે રે, પ્રીત સગઈ ન કોય;
પ્રીત સગાઈ રે નિરુપાધિક કહી રે, સોપાધિક ધન ખોય… ઋષભ૦ ૨

કોઈ કંત કરણ કાષ્ઠ [૧] ભક્ષણ કરે રે, મિલ શું કંત ને ધાય;
એ મેળો નવિ કહિયે [૨] સંભવે રે, મેળો ઠામ ન ઠાય… ઋષભ૦ ૩

કોઈ પતિરંજન અતિ ઘણું તપ કરે રે, પતિરંજન તન તાપ;
એ પતિરંજન મેં નવિ ચિત્ત ધર્યું રે, રમ્જન ધાતુ [૩] મિલાપ… ઋષભ૦ ૪

કોઈ કહે લીલા રે અલખ અલખ તણી રે, લખ પૂરે મન આશ;
દોષ રહિતને રે લીલા નવિ ઘટે રે, લીલા દોષ વિલાસ… ઋષભ૦ ૫

ચિત્ત પ્રસન્ને રે પૂજન ફલ કહ્યું રે, પૂજા અખંડિત એહ;
કપટ રહિત થઈ આતમ અરપણા રે, “આનંદધન” પદ એહ… ઋષભ૦ ૬

==========================================

(1) સમ્યક્ત્વ પામ્યા પછીના ભવ. તેર
(2) જન્મ અને દિક્ષા વિનિતા નગરીમાં થયા.
(3) તીર્થંકર નામકર્મ..વજ્રનાભ ના ભવમાં.
(4) દેવલોકનો અંતિમ ભવ -સર્વાર્થ સિદ્ધ વિમાન માં.
(5) ચ્યવન કલ્યાણક – જેઠ વદ-૪ ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્ર માં.
(6) માતા નું નામ -મરૂદેવી માતા અને પિતાનું નામ – નાભિરાજા.
(7) વંશ -ઇક્ષ્વાકુવંશ અને ગોત્ર કાશ્યપ.
(8) ગર્ભવાસ- નવમાસ અને આઠ દિવસ.
(9) લંછન – વૃષભ અને વર્ણ સુવર્ણ .
(10) જન્મ કલ્યાણક – ફાગણ વદ-૮ ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રમાં.
(11) શરીર પ્રમાણ – ૫૦૦ ધનુષ્ય.
(12) દિક્ષા કલ્યાણક – ફાગણ વદ-૮ ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રમાં.
(13) કેટલા જણ સાથે દિક્ષા – ૪૦૦૦ રાજકુમાર સાથે દિક્ષા લીધી.
(14) દિક્ષા શીબીકા- સુદર્શના અને દિક્ષાતપ છઠ્ઠ .
(15) પ્રથમ પારણુંનું સ્થાન-ગજપુર અને પારણું શ્રેયાંસકુમારે ઇક્ષુરસ થી કરાવ્યું.
(16) છદ્મસ્થા અવસ્થા માં ૧૦૦૦ વર્ષ રહ્યા.
(17) કેવલજ્ઞાન કલ્યાણક-તપઅઠ્ઠમ અને વટવ્રુક્ષ નીચે પુરિમતાલ નગરી માં મહાવદ-૧૧, ઉત્તરાષાઢા નક્ષત્રમાં.
(18) શાશન દેવ -ગોમુખયક્ષ અને શાશનદેવી -ચક્કેશ્વરીદેવી.
(19) ચૈત્ય વ્રુક્ષ ની ઉંચાઈ ત્રણ ગાઉ.
(20)પ્રથમ દેશના નો વિષય યતિધર્મ અને શ્રાવકધર્મ.
(21) સાધુ- ૮૪૦૦૦ અને સાધ્વી બ્રાહ્મી આદિ-૩૦૦,૦૦૦ ની સંખ્યા હતી.
(22) શ્રાવક -૩૫૦,૦૦૦ અને શ્રાવિકા ૫૫૪,૦૦૦ ની સંખ્યા હતી.
(23) કેવળજ્ઞાની- ૨૦૦૦૦, મન:પર્યાવજ્ઞાની- ૧૨૭૫૦ અને અવધિજ્ઞાની -૯૦૦૦ .
(24) ચૌદપૂર્વધર-૪૭૫૦ અને વૈક્રિયલબ્ધિઘર-૨૦૬૦૦ તથા વાદી -૧૨૬૫૦ .
(25) આયુષ્ય – ૮૪ લાખ પૂર્વ.
(26) નિર્વાણ કલ્યાણક – પોષવદ -૧૩- અભિજિત નક્ષત્રે.
(27) મોક્ષ-અષ્ટાપદપર, મોક્ષતપ-૬ ઉપવાસ અને મોક્ષાસન-પદ્માસન.
(28) મોક્ષ – ૧૦૦૦૦ સાધુ સાથે.
(29) ગણધર – પુન્ડરિક આદિ- ૮૪.
(30) શ્રી અજિતનાથ પ્રભુ નું અંતર – ૫૦ લાખ કરોડ સાગરોપમ.

 

 

 

108 શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન તીર્થ દર્શન

 

|| 108 શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાન તીર્થ દર્શન ||

૧. શ્રી નવસારી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નવસારી : નવસારીના છો નાથ પારસ નામ તુજ ચિંતામણી, વરતા જનો કામિત કૃપાથી આપની સોહામણી; સારક તમે સેવક તણા વારક વિભાવોના સદા, રીજો પ્રભુ મુજ ઉપરે જેથી વરું શિવસંપદા…..

૨. શ્રી ઉંમરવાડી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સુરત : હે ઉમ્રવાડી પાર્શ્વ ! ખાસ પ્રભાતમાં પ્રાર્થું તને, શુભ સત્ય ઉમ્રજનક વિભો મુજ આત્મ જન્મ દીયો મને; વાતો કરી હરખાઉં તારી સાથ બસ એ યાચના, જેથી હું પામુ સત્વ છાંડું તત્વથી સુખ કાચના…..

૩. શ્રી સહસ્ત્રફણા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સુરત : હે પાર્શ્વ ! સહસ્ત્રફણા સુશોભિત આપ ખડ્ગાસન ધણી, મૂરતિ અજાયબ વિશ્વમાં પરચાપ્રદા પારસમણી; જે ભક્ત નીરખે તાસ જીવને સર્વદા નંદનવની, જિમ કમઠ પ્રતિ કરૂણા કરી તિમ આપજો સંજીવની….

૪. શ્રી દુ:ખભંજન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સુરત : હે પાર્શ્વ ! દુ:ખભંજન તમારું નામ સાર્થક જાણતો, તુજ ભક્તિથી સહુ દુ:ખ રહિત પળને હું પુણ્યે માણતો; તેથી પ્ર્ભાતેદોડી દોડી આવતો તુજ દર્શને, વાંદી વરું સુવિચાર સંધી આપના શુભ સ્પર્શને…..

૫. શ્રી સૂરજમંડણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સુરત : હે સુરજમંડન પાર્શ્વનામ સુહંકરું તુજ સર્વને, તુજ દર્શયોગે માણતાં સૌ ભક્ત જીવન પર્વને; આનંદ ને કલ્યાણકારી સંપદાપ્રદ આપની, નિષ્ઠા ધરી મેં નાથ પીડા ટાળજે ભવતાપની….

૬. શ્રી વિઘ્નહરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, રાંદેર : હે સર્વ વિઘ્ન વિદારનારા વિઘ્નહર પારસ પ્રભો, રાંદેર તીરથે રાજતા વરદાનના દાતા વિભો; ઝંખી રહી મુજ ચેતના અબ હાથ મારો ઝાલજો, ભવનાં ભયાનક વિઘ્ન ટાળી શિવસદનમાં પાળજો…..

૭. શ્રી કલ્હારા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભરૂચ : કલ્યાણકર કલ્હારનામા પાર્શ્વને પ્રણમી પ્રગે, જે ભક્ત નિજ કારજ કરે તે હોય વિખ્યાતા જગે; એવો પ્રચંડ પ્રભાવ તારો પામવા મન થનગને, સદ્યોગ પુણ્ય પ્રયોગપ્રદ સિદ્ધિ પમાડોને મને….

૮. શ્રી અમીઝરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ગંધાર : અમૃત ભરેલી આપ અખીયા જોવતાં અખીયા ઠરી, મીટ્યા બધાયે દોષ મારા આંખ ગુણદ્ર્ષ્ટિ વરી; જન્મ ભયો મુજ સફળ આજે, આપ દર્શ પ્રયોગથી, રાત્રી વીતી ઉગી ઉષા ગંધારભૂષણ યોગથી….

૯. શ્રી પ્રગટપ્રભાવી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ડભોઈ : દર્ભાવતીના નાથ હે પ્રગટ પ્રભાવી તુ જ્યો, ભાવઠ બધી ભવની નિવારક તુમ થકી દિલ ઉમહ્યો; વણજાર સર્વ વિકારની નાઠી પ્રભાવે તાહરા, તીર્થાધિરાજ હું તુમ કને માંગુ દીયો સુખ માહરા…..

૧૦. શ્રી લોઢણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ડભોઈ : હે પાર્શ્વ લોઢણ પ્રભુ તમે છો સર્વ સમયે જાગતાં, વાંછિત સુખો મન ધારી ભવિ સૌ આપ ભક્તે લાગતા; સાચા સનેહે આપ કેરા સર્વ સંપદ પાવતા, તેથી પ્રભો ! શિવ હેત સેવક આપના ગુણ ગાવતા…..

૧૧. શ્રી વિમલ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, છાણી : છે પાર્શ્વ નિર્મલકાર સાચુ વિમલ નામ તુમારડુ, છાયાપુરીના સ્વામ શુદ્ધિ હેત તુજ પાયે પડુ; ભૂલ્યો કદીયે ના ભૂલે જ્યું બાળ નિજ મા-બાપને, યાદો સતાવે તુમ તણી તિમ ના ભૂલું કદીયે તને…..

૧૨. શ્રી સ્તંભન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ખંભાત : હે પાર્શ્વ ! તુજ દર્શન તણી ઈચ્છા થકી પણ ભક્તને, માસક્ષમણનું ફળ મળે જિન ! તુજ પ્રભાવે રક્તને; છો પુણ્યગુણ સ્તંભિતકરા સ્તંભન તમારું નામ છે, મુજ આત્મગુણ વિકસાવવા બસ એક તારું કામ છે….

૧૩. શ્રી કંસારી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ખંભાત : આત્મરિપુ અઘ કંસના વિઘ્નાપહારી આપથી, હે પાર્શ્વ કંસારી પ્રભો ! સાન્વર્થ અભિધોલ્લાપથી; ઘાતિ અઘાતિ સર્વ મુજ પાપો અનાદિના ટળે, હો ટેક તારી એક ઝટ જીવ આપને શિવમાં મળે……

૧૪. શ્રી રત્નચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ખંભાત : ત્રિરત્નદાતા રત્નચિંતામણ અભિધા પાસનું, છે બિંબ અનુપમરૂપ હેતુ આત્મઘટ ઉજાસનું; મુજ નયનથી નિરખી તને હું નિર્વિકારી દશા ચહું, ખંભાત સ્વામ તને જુહારી પુણ્ય પ્રગતિ હું લહું……

૧૫. શ્રી સોમચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ખંભાત : ખંભાતમાં ઉદિત થયો શુભ ચંદ્ર દોષ નિવારકો, શ્રીકાર પારસ સોમ ચિંતામણ અભિધા સારકો; પદ્માવતી પરચા પૂરે પ્રભુ આપ સેવક લોકને, મેં પણ જુહાર્યો સ્નેહથી મહેરે મને અવલોકને…..

૧૬. શ્રી ભુવન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ખંભાત : હે ભુવન પારસનાથ ત્રિભુવનમા ગવાતા છો તમે, સમરે સદા જે નામ તારું તાસ આપદ ઉપશમે; નવ ખંડ ધારક આપ યોગ અખંડ સુખકારક સદા, ત્રંબાવતીના નાથ રહેજો મુજ હ્રદયમાં સર્વદા…..

૧૭. શ્રી ભીડભંજન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ખેડા : ખેટકપુરે વાત્રક કિનારે તીરથ તારુ શોભતું, હે પાર્શ્વ ભીડભંજન પ્રભો ! ભક્તો તણું મન લોભતું; ભાંગે સદાયે ભીડ સઘળી નામ સાર્થક આપનું, ભવભીડહર મુજ હેત અબ ઝટ ખોલ શિવનું બારણું…..

૧૮. શ્રી શામળા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, અમદાવાદ : શ્યામળ તમારું રૂપ પણ ઉજ્જવળ કરે સૌ દાસને, શ્યામળ તમારું નામ પણ પૂરણ કરે સૌ આશને; હે રાજનગરી પાર્શ્વ ! અબ પાવન કરો મુજ શ્વાસને, પૂજન કરું પૂરણ થવા હિયડે ધરી વિશ્વાસને…..

૧૯. શ્રી મુલેવા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, અમદાવાદ : પરગટ પ્રભાવધરા પ્રભો વિનવું તને હું વળી વળી, મુજપે કરો કીરપા મુલેવા પાર્શ્વ જિનવર એટલી; છો કરણપંચક ગુણરૂપા હો કરણપંચક ગુણકરા, કર્ણાવતીના નાથ વંદન આપને કરું અઘહરા…..

૨૦. શ્રી હ્રિંકાર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, અમદાવાદ : હ્રિંકારમાં ધરણેન્દ્ર પદ્માપૂજિત પાર્શ્વ મનોહરૂ, હ્રિંકારનામા નાથ બિંબ અનૂપ તુજ વિશ્વંભરૂ; છે શ્યામ કાંતિ આપની મહા મોહ વિષહર તું મણિ, જીવ જીવનકારક રાજનગરે સ્વામ તું સંજીવની……

૨૧. શ્રી સુખસાગર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, અમદાવાદ : છો સુખતણા સાગર પ્રદાતા, નામ તુજ સુખસાગરૂ; સઘળાંય સુખ દેવા સહારો, બિંબ તુજ ઉજાગરૂ, સાર્થક તમારું નામ પારસ, પલક પણ વિસરાય ના; શોધ્યો જડે ના ખલકમાં, તો સમ સુખાકર છાય ના….

૨૨. શ્રી પદ્માવતી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નરોડા : પદ્માવતી પરચા પૂરે, અહોનિશ તુજ ભકતો પ્રતિ; તેથી જ પદ્માવતી અભિધા પાર્શ્વ તુજને નતિ તતિ, નગરી નરોડા ભૂષણ ભાવઠ ભાંગ મારી ભવ તણી; મુજ રાગદ્વેષના દંદ હરણી, કર કૃપા ચિંતામણી….

૨૩. શ્રી મુહરી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ટીંટોઈ : દુ:ખદુરિય ખંડણ પાસ મુહરી, ઈમ કહી થુણતા ગણી; હે પાર્શ્વ ગૌતમ સ્વામ ગુંથે નામ જગચિંતામણી, દર્શન તમારું દોહિલુ, ના મહેર મહોર વિના મળે, તુજ દર્શની લહેરે ભવિકની આપદા સઘળી ટળે……

૨૪. શ્રી પોસીના પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નાના પોશીના : ફરકે ધ્વજા આગાહી કરતી, તુજ શિખર પર સર્વદા; આવી રહ્યો યાત્રિક થઈને, સ્થિર તે કેહતી મુદા, ચમકાર તુજ ચાતક નજરથી દેખાવા સ્ફુર આવતા; પોસીન પારસનાથ જોતા નજર હર્ષ ના માવતા…..
૨૫. શ્રી વિઘ્નાપહાર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મોટા પોશીના : પોસીન મોટા તીરથનાયક, નામ તુજ લલચામણું; વિઘ્નાપહારી સર્વ વિઘ્ન, વિદારવા તુજ આગણું, હે પાર્શ્વ ! એક જ વિઘ્ન અપહારી કરમનું આપજો; મુજને સ્વભાવદશા સુખંકર, નામ સાર્થકતા ભજો…

૨૬. શ્રી સ્ફુલ્લિંગ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, વિજાપુર : ગ્રહરોગ મારી દોષનાશક, સર્વ દુ:ખહારક તમે; સ્ફુલિંગ પારસનાથ તારા, નામથી આપદ શમે, વિદ્યાપુરે વિખ્યાત તીરથધામ સ્વામ કૃપા કરો; આગ્રહ અને સંગ્રહ તણી, વૃત્તિ નિવારી ભવ હરો……..

૨૭. શ્રી નાગફણા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, વિહાર : નાગેન્દ્ર નિજ સગ ફેણધારી, શિર ઉપર સેવા કરે; હે પાર્શ્વ નાગફણા કૃપાથી, આપ શિવમેવા વરે, ભેટે ભવિક ભાવે તને, તુજ તીર્થધામ વિહારમાં; પ્રણમી કહુ મુજ સપ્તભય, નાશક દીયો મુક્તિ રમા…..

૨૮. શ્રી કલ્યાણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, વીસનગર : કલિકાળમાં પણ આણ તુજ, કલ્યાણપદ જાવા ભલી; કલ્યાણ પારસનાથ મૂરત, આપની પુણ્યે મળી, હે વિસનગરના નાથ તુજ શ્વેતાંગ જોતા દિલ ઠરે; દુર્ધ્યાન ટાળી હ્રદય ધારા, ધર્મની નિશ્વે વરે….

૨૯. શ્રી મનોરંજન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મહેસાણા : હે નાથ ! મૂરત આપની, ભયભંજણી મનરંજણી; અધ્યાતમ શિખર પામવા, આરોહણી ભવગંજણી, શુભ સેતતિપામી પસાયે, આપ નૃપ આશા ફળી; વંદુ મનોરંજન સુનામ્, આપ ચરણે લળી લળી….

૩૦. શ્રી સુલતાન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સિદ્ધપુર : હે નાથ ! સિધ્દદશા તણા, સૌ સુખ દેવા આપણી; સુલતાન પારસનાથ મૂરત, આપણી સોહામણી, સુરત્રાણ પણ સુલતાની તુજ, શ્રધ્ધા થકી નિશ્ચે વર્યો; હે સિદ્ધપુર તીર્થેશ યોગે, આપના હું નિસ્તર્યો…..

૩૧. શ્રી ડોસલા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ધોતા-સકલાણા : સૌ પાપ ધોતા નાથ સકલાણા ભૂમિમાં શોભતા; છો સંપ્રતિ નિર્મિત પ્રભો સૌ ભકતના મન લોભતા, ઉજવળ દશાકર મુખ તમારૂં સ્મિતભર્યુ સુસ્તી હરે; હે ડોસલાભિધ પાર્શ્વ યોગે, આપના દિલડું ઠરે…..

૩૨. શ્રી પલ્લવીયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાલનપુર : પાલ્હણપુરેશ જિનેશ છો જયકાર પ્રહલાદન પ્રભુ, આલ્હાદ પામ્યો નાથ નિરખી, આપની શોભા વિભુ, અક્ષત મુડા શત પંચ અહોનિશ, ભાવથી ભક્તો ધરે; અહો પાર્શ્વ પરચો આપનો, જાણી હ્રદય વિસ્મય વરે..

૩૩. શ્રી ભીલડીયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભીલડીયાજી : શ્રી તીર્થભીલડી નાથ પારસ, નામ ભીલડીયા મળ્યા; મહા પુણ્યનાં પરગટ પ્રભાવે, આંગણે સુરદ્રુમ ફળ્યા, નાની છંતા લ્હાણી કરે, મહા ભાગ્યની સહુ ભવ્યને; મૂરત મહોધ્યકાર ભાળી, આજ હૈયુ થનગને….

૩૪. શ્રી આનંદા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ઉંબરી : આનંદના દાતાર પામી, પાર્શ્વ આનંદા તને; હે ઉંબરી ભૂષણ પ્રતિ તો, વાત કરવા થનગને, ભક્તિ ભરેલું હિયડું મારું, નાથ જ્ઞાને નિહાળીને; કીરપા કરી ભવથી ઉગારો, હાથ મારો ઝાલીને…..

૩૫. શ્રી ચારૂપ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ચારૂપ : આષાઢી શ્રાવક ભાવથી, પડિમા ભરાવે આપની; ને પ્રાણ પૂરતો ભક્તિ કરતો, પીડ હરે ભવતાપની, તે નાથ ચિદ્રુપતા પ્રદાતા, પાર્શ્વ ચારૂપ વંદતા; ચિત્તે વરી ચમકાર યોગે, ભક્ત સહું આનંદતા…….

૩૬. શ્રી પંચાસરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : પંચાસરા પારસ પ્રણમતા, પુણ્યથી ધરી નેહને; ચાતક સમુ મુજ ચિત્ત ઝંખે આપ કીરપા મેહને, સહજાત્મ સુખને પામવા, અહોનિશ રહું તુજ ધ્યાનમાં, રાગે તમારા સંગ છોડ, ભવ તણો વરૂં શિવરમાં….

૩૭. શ્રી કોકા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : કોકાભિધયક પાર્શ્વ પૂજા, આપની ઉદયંકરી; પ્રહરે બીજે શંખેશ પારસ, યોગની સિદ્ધિ કરી, સંતાપ ટાળ્યો નાથ કોકા, શેઠને સમણે કહી; તિમહી નિવારો પાર્શ્વ મારા, પાપ સૌ દોષો દહી…..

૩૮. શ્રી કંકણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : વીંછુ તણા વિષને વિદારી, વિશ્વનાં વાંછિતકરા; હે વિચ્છુલાભિધ પાર્શ્વ છો, જીવના જીવન વિઘનો હરા, વિષયતણા વિષને નિવારી, નાથ નિર્વિષયી કરો; હે પાર્શ્વ કંકણ દાસના, વિશ્વાસને હ્રદયે ધરો…..

૩૯. શ્રી મહાદેવા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : મમતા પ્રભો મહાદેવ પારસ, આપની મનમાં વસી; જગમાં તું મોટો દેવ પામી, ચેતના મુજ ઉલ્લસી, હે પાર્શ્વ ! તારી ભક્તિ કરતાં, રંક પણ રાજા બને; હું પણ ચહું શિવસંપદા, સેવા કરી તારી કને…..

૪૦. શ્રી કંબોઈયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : કંખે હ્રદય પ્રભુ માહરૂં, હે પાર્શ્વ ! તવ ચરણે ઝૂકી; બોધિ દીયો જેથી બને, ભવની સ્થિતિ મારી ટૂંકી, ઈશ્વર તને ભજતાં તજું, નશ્વર સુખો ભવત્રાસના, યાહોમ કરી કંબોઈયા, યોગે હણુ ભવ વાસના……

૪૧. શ્રી ધિંગડમલ્લ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : ધિંગાણું કરતા મોહને, માર્યો તમે ક્ષણવારમાં, ગઢ તે જીત્યો શિવનો પ્રભો, પારસ તમારા પ્યારમાં, હું પણ બનીને મલ્લ ટાળું, મોહને નિશ્ચય કરી, હે પાર્શ્વ ધિંગડમલ્લ દ્યો, બળ એટલું સહેજે જરી….

૪૨. શ્રી વાડી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : ચૌમુખ મંદિર ચિહું દિશે, શ્રી પાર્શ્વ વાડી શોભતા; સૌ ગુણ કુસુમની વાટિકા, ગુણ હેત મનને લોભતા, છો જન્મના વૈરી, ઝવેરીવાડ પાટણ મંડના, વામેય વાડી ! મુજ વિદારો, જનુમરણ વિડંબના……

૪૩. શ્રી નારંગા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : હે નાથ ! હસતું મુખ તમારું, નિરખતા મુજ પીડ હટે, છો સાથ અક્ષયપદ પ્રદાતા, તુજ થકી મુજ ભવ કટે, હે દેવ ! રાજ્ય વિશાળ તારું, શિવનગરનું આપજે, નારંગ પારસનાથ મુજને, નિજ હ્રદયમાં સ્થાપજે…..

૪૪. શ્રી ટાંકલા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : ચારુ તમારું રૂપ પારસ, ટાંકલા મુજને ગમે, રૂપી સ્વરૂપ તમારૂં જોતા, નિજ સ્વરૂપમાં મના રમે, તો ચરણકમળે પલપલે, હું દુ:ખ ને દોષો દળું, જીવન બનાવી તુજ ચરણયોગે તને શિવમાં મળું……

૪૫. શ્રી ચંપા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાટણ : વણકર પ્રતોલી મધ્યમાં શ્રીપત્તને સુરવૃક્ષશ્યા, ચંપક તણા સુમને પૂજાતા, પાર્શ્વ ચંપા મન વસ્યા, ચંપક શીતલ – પંચોપચારી, પૂજના પાતિક હરે, શ્રી પાર્શ્વ ચંપા વંદના કરતા બધા કારજ સરે…..

૪૬. શ્રી ગંભીરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ગાંભુ : અરચા કરી રોજે રૂપૈયો, તવ પૂજારી પામતો, તો હુંફથી વટ ધારતો, ગંભીર રહી સુખ ભાળતો, નિજ ભક્તની ભીડ – ભંજના હૈ પાર્શ્વ ગંભીરા વિભો, વાંદી વદુ ગાંભીર્ય દો, મુજને જરી ગાંભુ પ્રભો…..

૪૭. શ્રી ભટેવા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ચાણસ્મા : ભાવે ભટેવો આજ ભેટ્યો, નગર ચાણસમાવનિ, લ્હાવો લીધો જીવન તણો, પુણ્યાઈ મુજ વાધી ઘણી, પદપહ્મ પ્રેમ – ભુવનભાનુ, દિક્ખ – શિક્ષાને વરી, પાર્શ્વેશ પેખ્યો ભવ કિનારો, સેવ તારી આદરી……

૪૮. શ્રી મનમોહન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, કંબોઈ : મનમોહન મૂરત તમારી, નામ મનમોહન ધરા, કંબોઈ તીર્થપતિ પ્રભાવી, પાર્શ્વજિન ! દેજો વરા, ઉલટ ધરી વાંદ્યો તને, ઉલટું કરો મન માહરૂં, નમતો રહુ અવિરત તને, નિજ આત્મહિતને આદરૂં….

૪૯. શ્રી જોટીંગડા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મુંજપુર : હે મુંજપુર માલિક કરોને, દ્રષ્ટિ મુજ ઉપર અમી, ઝોટીંગ પારસનાથ ! જેથી જાય મુજ પાપો શમી, ધ્યાને ધરી તુજને પ્રભો ! બનવું હવે ઇંદ્રિયદમી, સૌ કર્મની કરૂં નિર્જરા, બસ આપના ચરણે રમી……

૫૦. શ્રી શંખલા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, શંખલપુર : સૌ સૌખ્યની શુભ શૃંખલા, સરજાય જાસ પ્રભાવથી, તે પાર્શ્વ શંખલપુરપતિ, પ્રણમો પ્રગે સૌ ભાવથી, દીપક તણી જ્યોતી વિષે મુજ, સર્વ પાપ પ્રજાળતી, પરમા પ્રતાપી આપ મૂરત, દિવ્ય દ્રષ્ટિ આલતી……

૫૧. શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, શંખેશ્વર : પ્રણિધાનથી અઠ્ઠમ કરી, પ્રભુ નેમિવયણે શ્રી હરિ, પદ્મા થકી પામી તને ટાળ્યા વિઘન ને સૌ અરિ, નિજ શંખ ફુંકીને સુહાયા, મહીતલે ઈશ્વરપદે, તિમ પાર્શ્વ શંખેશ્વર મને પણ, સ્થાપજે ઝટ શિવપદે…..

૫૨. શ્રી ગાડલીયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, માંડલ : માંજે અવિરત મોહને વળી, આંખને આંજી રહી, ડગલું ભરે જે તો પ્રતિ, તસ ભાગ્યની સીમા નહિ, લગની વરે સૌ મૂરત યોગે, આપની શિવની સહી, માંડલપતિ હૈ પાર્શ્વ ગાડલીયા પધારો ઉર મહીં…..

૫૩. શ્રી શેરીસા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, શેરીસા : શેરી બની તવ ન્હવણ નીર પૂરે ભરાણી સાંકડી, તબ તીર્થ ભોમ બની વિભાજી, શેરીષાભિધ ને કડી, એવો અજબ ઇતિહાસ તારો, સાંભળી મન ઉમહ્યું, શેરીષ પારસ ભેટી તુજને, આજ મેં સમકીત લહ્યું…..

૫૪. શ્રી કલિકુંડ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ધોળકા : કલિકાળમાં કલિમલ નિવારક, કુંડશ્યા કીરતાર હૈ, કલિકુંડ પારસ ! આપ દર્શન દ્રષ્ટિ મુજ અહોનિશ ચહે, તારા દરસથી દિવસ જાવે, નિજવશી પ્રભુ સર્વદા, વિશ્વેશ ! ભેટી, ભાવથી પાયો, હું સમકીત સંપદા…..

૫૫. શ્રી નવખંડા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ઘોઘા : દુર્જન થકી નવ અંગ થાતા લપનશ્રી સંયોજતી, સુરવચનથી ભક્તિ પ્રતાપી, મૂરત તો પાડિબોહતી, નવખંડયુત તુજ અંગ જોતા પાપ રોતા ભવ્યના, નવખંડ ઘોઘા પાર્શ્વ સેવા દે સુખો શિવ – દેવના…..

૫૬. શ્રી અજાહરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, અજાહરાતીર્થ : તુજ ન્હવણનીરે અજયનૃપનો કુષ્ટ રોગ દૂરે કર્યો, તત્કાળથી પારસ અજારા નામથી તુ અલંકર્યો, તો રક્તતનું પર રક્ત થઈ વિરક્તિ હું માણું સદા, ભવરોગહારિ નામ સાર્થક આપ દ્યો શિવસંપદા…..

૫૭. શ્રી દોકડીયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પ્રભાસપાટણ : શ્રદ્ધેય ! નિષ્ઠા આપની અવિહડ હ્રદયમાં ધારતો, અહોનિશ પૂજારી આપનો નિજ જીવનચિંત નિવારતો, ચિંતાપૂરક તુજ ભક્તિ યોગે, પામતો નીત દોકડો, તીમહિ મને દ્યો પાર્શ્વ દોકડીયા કૃપાબળ ચોકડો…

૫૮. શ્રી ચોરવાડી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ચોરવાડ : દિલડુ ચાહે અવિરત નિવારક મોહતૃષ્ણા – તાપને, ચાતક મહે જ્યુ, મેઘ ત્યુ, પ્રભુ ચોરવાડી આપને, હે ચોરવાડનાં પાર્શ્વ કામુઆપ કીરપા એટલી, આત્મિક થવા દૈવત દીયો, જિમ પાપ મુજ જાવે ટળી….

૫૯. શ્રી નવપલ્લવ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, માંગરોળ : હે નાથ ! મૂરત આપ વૈરી મ્લેચ્છ નૃપતિ ખંડતો, ત્યારે તમારો પ્રગટ પરચો ભવિકને આનંદતો, તત્કાળ તવ સહુ અંગુલિ નવ પલ્લવિતતા ધારતી, મંગલપૂરા હૈ પાર્શ્વ નવપલ્લવ કરૂં પ્રણતિ તતિ…..

૬૦. શ્રી બરેજા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, બરેજબંદર : સાગરતલેથી પ્રગટ થઈને દાસની રક્ષા કરી, તીર્થ બરેજા સ્વામ પારસ મૂરત તો મહિમાગરી, તિમહી પ્રભો, ભાવસાગરે બુડતા ઉગારોને મને, આશા ધરી એક જ ઉભો સેવક તમારા આંગણે…..

૬૧. શ્રી અમૃતઝરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભાણવડ : અમૃત ઝરે તુજ અંગથી તેથી અભિધા આપનું, અમૃતઝરા તુજને જપંતા સુખ મળે સોહામણું, હે ભાણવડ શુભ તીર્થ હ્રદયાંબુજ ધરી હ્રદયે તને, વંદન કરી વીતરાગતા પ્રાર્થું પ્રભો તારી કને….

૬૨. શ્રી સપ્તફણા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભણસાલ : સપનું થયું સાકાર નૃપનું નાથ તુજને ધ્યાવતા, પૂજા કરી પ્રાર્થી તને શુભ સંતતિ ઝટ પાવતા, ભણશાલ ભાગ્ય વિકાશકારી પાર્શ્વ પરચ પૂરણા, હે સપ્તફણ પ્રણમું તને હો જીવજીવન સંભારણા…..

૬૩. શ્રી ભાભા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, જામનગર : ભાગ્યોદયથી બનવા હું આયો જામનગરી ચૈત્યમાં, ભાભાભિધાની પાર્શ્વ જોતાં મન ગમી સંયમરમાં, પાવન થયો પરમેષ્ઠી પદ દાયક નિહાળી આપને, સત્કારું સેવ કરી કહું મુજ હર અનાદિ સ્વાપને….

૬૪. શ્રી ભદ્રેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભદ્રેશ્વરજી : વિજ્યા વિજય વિજયંકરી અધ્યાતમ સુખની આપણી, માભોમ જગડુશ્રેષ્ઠીની ભદ્રેશ્વરી તીરથમણી, હે કપિલકેવલી પ્રાણ પ્રાપિત પાર્શ્વ ભદ્રેશ્વર કરો, મુજપે કૃપા અબ રાગ દ્વેષને મોહનાં પડલો હરો…..

૬૫. શ્રી ધૃતકલ્લોલ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સુથરી : કલ્લોલતા ધૃતઘટ વિષે તુજને નિહાળી હે પ્રભો! કલ્લોલ કરતો સંઘ સ્થાપે નામ તુજ સાર્થક વિભો! વામેય ધૃતકલ્લોલ ઘટના આપની અચરિજ કરી, હે સુંથરી તીરથપતિ પ્રણતિ સ્વીકારો શિવકરી….

૬૬. શ્રી ભયભંજન પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભિન્નમાલ : જબ મ્લેચ્છ પાપી ભૂપ આશાતન કરે તુજ ગર્વથી, ભય ભાંજતો જય આલતો તબ સંઘને તુ સર્વથી, ભીનમાલભૂષણ પાર્શ્વ ભયભંજન ભજુ અવધારીને, ભય સપ્ત ટાળી લુપ્ત કર મુજ પાપ ભય પ્રગટાવીને…

૬૭. શ્રી નાકોડા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નાકોડાજી : મેવાનગરમાં નાથ મોહે ભક્તને તું અહનિશિ, હે પાર્શ્વનાકોડા પ્રભાવ તુમારડો છે દશદિશિ, તુજ ભક્તનો પણ દાસ ભૈરવદેવ પરચા આલતો, થઈ રક્ત પ્રણમું નાથ તુજને પલપલે સંભારતો……

૬૮. શ્રી લોદ્રવા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, લોદ્રવાજી : લોદ્રવપુરેશ અમૂલ્ય પારસનાથ તુ સીમા ધણી, શ્રદ્ધેય ! માનુ મૂરત તુજ અણમોલ સુખની આપણી, મહામોહનું મારણ કરંતી કાય શ્યામલ જગમગે, લોકોત્તરી, સૌંદર્યધારી વ્યાપી મારા રગરગે…..

૬૯. શ્રી સંકટહરણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, જેસલમેર : હે પાર્શ્વ ! જેસલમેર તીર્થ સ્વામ શ્યામ તનુધરા, સંસાર ને સંકટહરા સૌભાગ્યને સંપદકરા, શંકા તજી શ્રદ્ધાં ધરી સેવું તને સંકટહરા, સાર્થક ધરાવો નામ કીજે કામ મુજ ભદ્રંકરા….

૭૦. શ્રી કુંકુમરોલ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, જાલોર : સોવનગિરિનાં શિખર ઉપર આશ્વસેની રાજતો, શ્રી પાર્શ્વ કુંકુમરોલ નામા ભક્તની ભીડ ભાંજતો, કુંકુમતિલક શિવનારીનુ તવ દર્શ પામ્યો આજ હું, તુજ સ્પર્શને શિવ સૌખ્ય પામ્યો નાથ આજે હુંબહું…..

૭૧. શ્રી આશાપૂરણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નૂનગામ : આશા પૂરે નિજ ભક્તની અહોનિશ અણમોલા પ્રભુ, તેથી જ આશાપુરણ નામે સેવ કરતા સહુ વિભુ, હે નૂનતીરથ નાથ પારસ દ્રષ્ટિ કરજો મુજ ભણી, મુજ હ્રદયવાસી થઈ વિદારો વાસના મુજ ભવ તણી….

૭૨. શ્રી જીરાવલા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, જીરાવલાજી : જ્યારે પ્રતિષ્ઠા જિનપની જિનમંદીરે કરતાં ભવિ, તવ મંત્ર મૌલિક સિદ્ધિ હેતે ભીંત પર લખતા સવી, એવો પ્રચંડ પ્રભાવ પરચો જાણી તુજ જીરાવલા, શિવ હેત સેવું હું તને અબ તોડ મુજ ભવ અર્ગલા…..

૭૩. શ્રી સિરોડીઆ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સિરોડી : હે પાર્શ્વ સિરોડીક ! પ્રતિષ્ઠા આપની સંયમ કરી, સુરિપ્રેમ યોગે લાગી માયા તુમ તણી અંતર ધરી, મંડન સિરોડી તીર્થના છો મોહ માર નિવારણા, વંદન કરી વિનવું તને દ્યો દર્શ શિવના બારણા…..

૭૪. શ્રી હમીરપુરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મીરપુર : હે હમ્મીરપુરા પાર્શ્વ જગ રખવાલ જગદીશ્વર તમે, છો મીરપુર તીર્થપતિ કરીયે નતિ તતિઓ અમે, માલિક અનાદિ મોહ પીરને મુજ થકી નિવાર તુ, એ ઉચ્ચ ઉપકારો વડે તો નામ ઝટ સાર્થક થતું…..

૭૫. શ્રી પોસલી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પોસાલીયા : પુણ્યોદયી વિમલપ્રભા ધારક નિહાળી પાર્શ્વને, શ્રી પોસલીનામી તીર્થપોસાલીયા ઉજાસને, શ્યામાંગ ! હે વામાંગજાત ! સ્વીકાર માંગ તુ માહરી, ભવરોગ હારો નાથ હું ભાવે ભજુ પાયે પરી…..

૭૬. શ્રી કચ્છુલિકા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, કાછોલી : ગુપ્તેન્દ્રિય કચ્છપ સમા હે પાર્શ્વ કચ્છુલિકા નમુ, ભવવાસના કચ્છુ નિવારક આપના ધ્યાને રમુ, અર્બુદગિરિ તલહટ્ટી કાછોરી તીરથ અજવાળતા, ઉપાસતા ફરસે હ્રદય વર જ્ઞાન ઝાકઝમાળતા…..

૭૭. શ્રી દાદા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, બેડા : દાદા દયાળુ પાર્શ્વ માણી આજ તારા ઉંબરે, સદ્વાસ સુમન ગુલાબની હું ધન્યતા પામ્યો ખરે, જીવંતતા ધારક નિવારો નાથ શ્યામલ અંહને, કીરપા કરો મુજપે જરી ગુણ મ્હેકતું જીવન બને….

૭૮. શ્રી સેસલી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સેસલી : દોષો અશેષ નિવાર મારા રાખી તારા શરણમાં, લેવા અશેષ ગુણો હું આયો શેષલી તવ ચરણમાં, મીઠડી કિનારે મેં દીઠી મીઠડી તમરી મૂરતિ, સુસ્તી ટળી તુજથી વહી સંવેદના ને અભિરતિ…..

૭૯. શ્રી રાણકપુરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, રાણકપુરજી : જ્યાં સ્વપ્ન ધરણાશાતણું સાકાર થઈ શોભી રહ્યુ, ત્યા ધરણસેવિત પાર્શ્વજિન મંદિર હ્રદય લોભી રહ્યું, કમનીય કાળી કાય ધારી પાર્શ્વ હે રાણકપુરા, વંદન કરી શિવહેત સોપું આજ મુજ જીવનધુરા…..

૮૦. શ્રી સોગઠિયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નાડલાઈ : પંચમગતિપ્રદ પંચફણનું છત્ર શિર ઉપર ધર્યું, હે પાર્શ્વ સોગઠીયા નિહાળી આપને દિલડું ઠર્યું, જેખલગિરિ હ્રદયે વસ્યા છો નાડલાઈ નાથજી, આત્મૈક સિદ્ધિ પામવા કાંક્ષા પ્રભો ! તુજને ભજી…..

૮૧. શ્રી વરકાણા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, વરકાણા : જે બાવનાચંદન સમા શીતલ જિનાલય બાવને, બેસી કહે ભવથી ઉગરવા આવજો મારી કને, તે વરકનકપુરનાથ શ્રીવરકાણ પારસ પૂજતા, જગનાથ જોડી હાથ નમતાં પાપ પડલો ધ્રુજતા…..

૮૨. શ્રી નવલખા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, પાલી : તુજ નામનું ઔષધ ધરી શ્રદ્ધાં સદા જપતી કરે, વૃદ્ધાં તણા સંકટ ટળે સંપદ મળે કારજ સરે, નવલક્ષ દ્ર્વ્ય લગાવી અનુપમ ચૈત્ય તવ નિરમાપતી, પાલીભૂષણ હે પાર્શ્વ નવલખ તો મૂરત મન ભાવતી…..

૮૩. શ્રી સ્વયંભૂ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, કાપરડાજી : કામિત કરી પ્રગટી સ્વયંભૂ પાર્શ્વ મૂરત આપની, પરચાપૂરક છે નીલવર્ણ સુપર્ણસમ લલચામણી, રઢ લાગી તારી કર્મ બબ્બુલ કંટકો હરવા ઘણી, ડારો પ્રભુ મુજ દોષ ટાળો તીર્થ કાપરડા ધણી…….

૮૪. શ્રી ફલવૃદ્ધિ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મેડતારોડ : નિશિએ અધિષ્ઠાયક સદા થઈ અશ્વવાહી આવતા, તીર્થપ તમારા મંદિરે તવ દાસને હરખાવતા, પરચાપૂરક ફલવૃદ્ધિ પારસ મેડતા તીર્થપતિ, દેજો મને ફલવૃદ્ધિકારી ભક્તિ – શક્તિ – અભિરતિ……

૮૫. શ્રી વિજય ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મેડતાસીટી : હે વિજયચિંતામણી પ્રભો છો નામથી કામણકરા, વિજયંકરા જાણી લીધા, મેં આપના શુભ આશરા, મેડતપુરે તુજ ભક્તિયોગે મોહ સામે જે લડે, આનંદઘન પારસ પ્રભાવે કર્મ તેના તરફડે….

૮૬. શ્રી મંડોવરા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મુંડવાતીર્થ : સપનું થયું સાકાર પામી દાસ તવ તુજમાં રમે, તારા પ્રતાપે ધાન જવ કંચનસ્વરૂપે પરિણમે, મંડન મરૂધરંના મહોદયકાર હે મંડોવરા, શ્રી પાર્શ્વ મુંડેવાઘણી હો મોહનાં મુંડનકરા….

૮૭. શ્રી કરેડા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભોપાલસાગર : કરજો કૃપા કરહેટ પારસ જિમ કરી ઝાંઝણ પ્રતિ, લઈ સંઘ યાત્રા આવતો મન ભાવતી તુજશુ રતિ, તવ ચૈત્ય તીર્થોદ્વાર યોગે ઉદ્ધરે નિજ આતમા, હુ પણ કરૂં તવ ભક્તિ કર પાવન મને પરમાતમા….

૮૮. શ્રી વહી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, વહીતીર્થ : સ્થાપ્યા પદે નિજ રાગદ્વેષનાં વ્યાઘ્રનો નિગ્રહ કરી, ભવભ્રમણ વારક આકૃત્તિ તવ શિલ્પની વિસ્મય કરી, અધ્યાત્મ ઉર્મિ, હ્રદય ઉભરી નિરખતા પારસ વહી, હે વહી તીર્થનાં સ્વામી સ્થાપો શીઘ્ર મુજને શિવમહિ…..

૮૯. શ્રી સમીના પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સમીનાખેડા : હે પાર્શ્વ સમીના પૂર અમીના તુજ નયનથી વહી રહ્યાં, સંતાપ ટાળી શૈત્યદાયી આપના શરણા ગ્રહ્યાં, શ્રીતીર્થ સમીનાખેડધામી હેત દઈ હિતકારણા, શ્યામાંગ ! નવફણયુક્ત નમતાં નિત્ય સુખ રળીયામણા…..

૯૦. શ્રી ચંદા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ઉદયપુર : જે નિત્ય અવિરત પુનમ શશીની ચાંદની ફેલાવતી, સંતાપને સહુ તાપ ટાળી ભવિક મન મલકાવતી, આત્માતણો ઉદયંકરી પૂર હર્ષનાં ઉભરાવતી, તે પાર્શ્વ ચંદા મૂરત નમતાં હું વર્યો, ટાઢક અતિ……

૯૧. શ્રી નાગેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નાગેશ્વરજી : છો નાગની નવ ફેણ ધારી, હાથ નવ ઉંચા વળી, નાગેશ્વરા, પારસ નમું હું, આપ ચરણો લળી લળી, મર્કટ સમું મન સ્થિર થયું, પ્રભુ મૂરત જોતાં આપની, મરકતમણીમય પુનીત મુદ્રા પીર હરો ભવતાપની….

૯૨. શ્રી રાવણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, અલવર : નિત જિન પૂજનની ટેક હેતે નેહથી તવા મૂરતનું, નિર્માણ કરતો રાય રાવણ અર્ચતો મણિમય તનું, તે રાવણા રળીયામણા પારસ મળ્યા બહુ પુણ્યથી, અલવરપતિ પૂજ્યો પ્રજાળો પાપ મારા મન્મથી…..

૯૩. શ્રી કલ્પ્દ્રુમ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મથુરા : હે પાર્શ્વ ! તારા નામથી પણ સંકટો સહેજે ટળે, કલ્પિત અને વણકલ્પી પણ શિવસંપદા સહુને મળે, છો કલ્પદ્રુમ સમા તમે અભિધાન સાર્થક તાહરૂ, મથુરાપતિ ટાળી અઢારે નાતરા દ્યો સુખ ખરૂં……

૯૪. શ્રી કૂકડેશ્વર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, કૂકડેશ્વર : નિજ પૂર્વ ભવ સંભારતો કુર્કુટ અને ઈશ્વરતણો, મૂરતિ ભરાવી ગાવતો નૃપ દત્ત ઉપકારો ઘણો, શ્રી દત્ત શિવદાતા બનો ઈમ પ્રાર્થતો પૂજન કરે, હે પાર્શ્વ ! કુકડેશ્વર ! ભવિ તવ દર્શને ભવજલ તરે……

૯૫. શ્રી કામિતપૂરણ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ઉન્હેલ : કામિતપૂરણ પારસથકી સહુ કામના પૂરણ થતી, ઉન્હેલતીર્થ સેવતા પુણ્યાઈ સહુવિધ ઉભરતી, અબ એક મારી કામના મુજ કામ ઝટપટ ટાળીયે, સ્વામી બનાવી દાસ મુજને નેક નજરે ભાળીયે…..

૯૬. શ્રી અવંતી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ઉજ્જૈન : ગજસિંહ – સંપ્રતિ – વીરવિક્રમ- માણિભદ્ર જિહાં થયા, ઉજ્જૈનની તે અવનિમાં પારસપ્રભુ શોભી રહ્યાં, નામે અવંતી સમરતા, સુકુમાળતા દિલડુ વરે, ભદ્રકપણે પ્રભુ ભેટતાં આતમતણા કારજ સરે…..

૯૭. શ્રી અલૌકિક પાર્શ્વનાથ ભગવાન, હાસામપુરા : મુદ્રા અલૌકિક નાથની તેથી અલૌકિક નામના, પારસ પૂજા પ્રત્યુષ કરતાં હોય સહુ હિત કામના, કંદર્પ- દર્પ સમા નિહાળ્યા નાગ – નાગણી લંછને, નિગ્રહ કરી તીર્થપ હવે સૌ દોષથી રક્ષો મને…..

૯૮. શ્રી મક્ષી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મક્ષીજી : જસ નામ મક્ષી તીર્થસ્વામી મોહનીંદ ભગાડતી, સૌ કામ હરતી શ્યામપડિમા આત્મારામ જગાડતી, નિર્મલ થયા મુજ નેણ નિરખી પાર્શ્વચંદન બાવના, સેવા થકી શીતલ થયુ મુજ હ્રદય અવિચલ ભાવના……

૯૯. શ્રી ઉવસગ્ગહરં પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નગપુરા : શિવનાથ સરિતા ભોમથી દૂધધાર સંયુત પ્રગટતા, છો ચિત્તના ચમકારકારી દેખી ભવિજન હરખતા, નિર્માણ કરતો નૃપપ્રદેશી કેશી ઉપદેશે તને, હે નગપુરાનાં પાર્શ્વ સહુ ઉપસર્ગહર શિવ દ્યો મને…..

૧૦૦. શ્રી વારાણસી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, બનારસ : સુરલોક પ્રાણતથી ચ્યવન વામા કુખેથી જનમીયા, વારાણસીમાં ત્રિશત સહ થઈ સંયમી જ્ઞાની થયા, ચિહુગતિ નિવારક ચાર કલ્યાણક ભૂમિને સ્પર્શતા, વારાણસી પ્રભુ પાર્શ્વ પ્રગતિકારી અહોનિશ પ્રણમતા….

૧૦૧. શ્રી સમેત શિખર પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મધુવન : અણસણ કરી એક માસનું પ્રભુ શૈલ સમ્મેતે રહ્યાં, તેત્રીશા મુનિ સંઘાત સઘળા કર્મ ઈન્ધનને દહ્યાં, સિદ્ધિ વર્યા શ્રાવણ સુદી આઠમ દિને પારસ તમે, સમ્મેતશિખરાભિધ તીર્થપ તુજ ચરણ ચિત્તે રમે…..

૧૦૨. શ્રી અંતરિક્ષ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, સીરપુર : છો પ્રાણ ખરદૂષણ તણા ભાવે ભરાવ્યા આપને, અદ્ધર રહ્યાં આકાશમાં હે અંતરીક્ષ નમુ તને, મોહાંધતા નાશક ધરી આશા હું આયો આંગણે, હે પાર્શ્વ શિરપુરનાં તિમિર ટાળી પ્રકાશ દીયો મને…..

૧૦૩. શ્રી કેસરીયા પાર્શ્વનાથ ભગવાન, ભાંડકજી : છે કેશરી પડિમા તમારી પાર્શ્વ કેશરીયા પ્રભુ, ભદ્રાવતીના ભવ્ય ભાગ્યે આપ પ્રગટ્યા છો વિભુ, સાર્થક અભિધ છો સ્વપ્નદેવા સેવ ચાહુ આપની, વીતરાગતા આપો મને મુજ દોષ સઘળા અવગણી……

૧૦૪. શ્રી જગવલ્લભ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, કુંભોજગિરિ : હે અમીત સુખદાતાર તારી અમી ભરેલી આંખડી, કરતી શીતલ મુજ નયનને જાણે કમળની પાંખડી, વાત્સલ્ય લહેરી અનુભવી તુજ યોગ પામી આજ મેં, હે પાર્શ્વ જગવલ્લભ હવે મુજ ચિત્તડું તુજમાં રમે…

૧૦૫. શ્રી ગિરૂઆ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, અમલનેર : શ્રી પાર્શ્વ ગીરુવા કર્મવીરૂવા ટાળનારા આપ છો, ગીરૂવા બનાવી ભકતને શિવ સ્થાપનારા આપ છો, મુજ મોહ અમલ નિવારી અમૃતકાર સ્વામ સુહંકરા, નિર્મલ કરો મુજને અમલનેરી પ્રભો જગદીશ્વરા…..

૧૦૬. શ્રી મનોવાંછિત પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નેર : નિજ ભકતની કરતી કસોટી, રત્નનિર્મિત મૂરતિ, પણ ભક્તિ કરતાં આપની સ્ફૂર્તિ વરે સૌ અવિરતિ, તુ કલ્પવેલી પામતાં ચિંતા ટળી પામ્યો સુધી, હે નેરતીર્થપ પાર્શ્વ મનવાંછિત મળો મોક્ષાવધિ….

૧૦૭. શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ ભગવાન, નાસિક: ચિંતા ટળી મુજ ચિત્તની પામી તને ચિંતામણી, હે પાર્શ્વ ! નીલવરણ તમારી મૂરત મન લોભામણી, નાસિક પુરેશ્વર નેહ કરતાં નેત્ર મુજ પાવન થયા, સીતાપૂજિત તુજ યોગ ચાહુ પુણ્યને ગુણ ઉપચયા…..

૧૦૮. શ્રી ગોડીજી પાર્શ્વનાથ ભગવાન, મુંબઈ : મોહાંધતા નાશક પ્રભુ છો સ્વામ મોહમયીતણા, તારા પ્રતાપે મોહમયીના ભવિક સૌ સુખીયા ઘણા, હું પણ ધરી વિશ્વાસ તારે દ્વાર દોડી આવીયો, હે પાર્શ્વ ગોડી ! આત્મશુદ્ધિ હેત તુ મન ભાવીયો…..

વર્તમાન જૈન તીર્થંકરોંના પ્રતીક

|| વર્તમાન જૈન તીર્થંકરોંના પ્રતીક ||

જૈન ધર્મના ચોવીસ તીર્થંકરોંની મૂર્તિયોં પર મળી આવતાં ચિહ્ન, ચૈત્યવૃક્ષ, યક્ષ અને યક્ષિણીની ક્રમવાર સૂચી.

(1)ઋષભનાથ
ચિહ્ન- બૈલ, ચૈત્યવૃક્ષ- ન્યગ્રોધ, યક્ષ- ગોવદનલ, યક્ષિણી- ચક્રેશ્વરી.

(2)અજિતનાથ
ચિહ્ન- ગજ, ચૈત્યવૃક્ષ- સપ્તપર્ણ, યક્ષ- મહાયક્ષ, યક્ષિણી- રોહિણી.

(3)સંભવનાથ
ચિહ્ન- અશ્વ, ચૈત્યવૃક્ષ- શાલ, યક્ષ- ત્રિમુખ, યક્ષિણી- પ્રજ્ઞપ્તિ.

(4)અભિનંદનનાથ
ચિહ્ન- વાંદરો, ચૈત્યવૃક્ષ- સરળ, યક્ષ- યક્ષેશ્વર, યક્ષિણી- વ્રજશ્રૃંખલા.

(5)સુમતિનાથ
ચિહ્ન- ચકવા, ચૈત્યવૃક્ષ- પ્રિયંગુ, યક્ષ- તુમ્બુરવ, યક્ષિણી- વજ્રાંકુશા.

(6)પદ્યપ્રભુ
ચિહ્ન- કમળ, ચૈત્યવૃક્ષ- પ્રિયંગુ, યક્ષ- માતંગ, યક્ષિણી- અપ્રતિ ચક્રેશ્વરી.

(7)સુપાર્શ્વનાથ
ચિહ્ન- નંદ્યાવર્ત, ચૈત્યવૃક્ષ- શિરીષ, યક્ષ- વિજય, યક્ષિણી- પુરુષદત્તા.

(8)ચંદ્રપ્રભુ
ચિહ્ન- અર્દ્ધચંદ્ર, ચૈત્યવૃક્ષ- નાગવૃક્ષ, યક્ષ- અજિત, યક્ષિણી- મનોવેગા.

(9)પુષ્પદંત
ચિહ્ન- મકર, ચૈત્યવૃક્ષ- અક્ષ (બહેડ઼ા), યક્ષ- બ્રહ્મા, યક્ષિણી- કાલી.

(10)શીતલનાથ
ચિહ્ન- સ્વસ્તિક, ચૈત્યવૃક્ષ- ધૂલિ (માલિવૃક્ષ), યક્ષ- બ્રહ્મેશ્વર, યક્ષિણી- જ્વાલામાલિની.

(11)શ્રેયાંસનાથ
ચિહ્ન- ગેંડો, ચૈત્યવૃક્ષ- પલાશ, યક્ષ- કુમાર, યક્ષિણી- મહાકાલી.

(12)વાસુપૂજ્ય
ચિહ્ન- પાડો, ચૈત્યવૃક્ષ- તેંદૂ, યક્ષ- ષણમુખ, યક્ષિણી- ગૌરી.

(13)વિમલનાથ
ચિહ્ન- શૂકર, ચૈત્યવૃક્ષ- પાટલ, યક્ષ- પાતાળ, યક્ષિણી- ગાંધારી.

(14)અનંતનાથ
ચિહ્ન- સેહી, ચૈત્યવૃક્ષ- પીપળો, યક્ષ- કિન્નર, યક્ષિણી- વૈરોટી.

(15)ધર્મનાથ
ચિહ્ન- વજ્ર, ચૈત્યવૃક્ષ- દધિપર્ણ, યક્ષ- કિંપુરુષ, યક્ષિણી- સોલસા.

(16)શાંતિનાથ
ચિહ્ન- હરણ, નંદી, યક્ષ- ગરુઢ઼, યક્ષિણી- અનંતમતી.

(17)કુંથુનાથ
ચિહ્ન- છાગ, ચૈત્યવૃક્ષ- તિલક, યક્ષ- ગંધર્વ, યક્ષિણી- માનસી.

(18)અરહનાથ
ચિહ્ન- તગરકુસુમ (મત્સ્ય), ચૈત્યવૃક્ષ- આમ્ર, યક્ષ- કુબેર, યક્ષિણી- મહામાનસી.

(19)મલ્લિનાથ
ચિહ્ન- કળશ, ચૈત્યવૃક્ષ- કંકેલી (અશોક), યક્ષ- વરુણ, યક્ષિણી- જયા.

(20)મુનિંસુવ્રતનાથ
ચિહ્ન- કૂર્મ, ચૈત્યવૃક્ષ- ચંપક, યક્ષ- ભૃકુટિ, યક્ષિણી- વિજયા.

(21)નમિનાથ
ચિહ્ન- ઉત્પલ, ચૈત્યવૃક્ષ- બકુલ, યક્ષ- ગોમેધ, યક્ષિણી- અપરાજિતા.

(22)નેમિનાથ
ચિહ્ન- શંખ, ચૈત્યવૃક્ષ- મેષશ્રૃંગ, યક્ષ- પાર્શ્વ, યક્ષિણી- બહુરૂપિણી.

(23)પાર્શ્વનાથ
ચિહ્ન- સર્પ, ચૈત્યવૃક્ષ- ધવ, યક્ષ- માતંગ, યક્ષિણી- કુષ્માડી.

(24)મહાવીર
ચિહ્ન- સિંહ, ચૈત્યવૃક્ષ- શાલ, યક્ષ- ગુહ્મક, યક્ષિણી- પદ્મા સિદ્ધાયિની.

તીર્થંકર અને જૈન દર્શન

|| તીર્થંકર અને જૈન દર્શન ||

જૈનત્વ પ્રમાણે તીર્થંકર એ એવી વ્યક્તિ છે જેઓ આત્મમુક્તિ, બોધ પામી મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે અને ત્યાર બાદ આધ્યાત્મિક માર્ગે ગવધવા ઈચ્છુક આવનારી પેઢી માટે માર્ગદર્શક બને છે.

જૈન મત પ્રમાણે જે લોકો કેવળ જ્ઞાન પામે છે તેઓ મોક્ષમાં જાય છે તેમને કેવળી કે સિદ્ધ કહેવાય છે. પરંતુ એવા સિદ્ધ કે જેઓ જૈન સંઘની સ્થાપના કરે છે તેને વિશ્વમાં ફેલાવે છે દુ:ખમય માનવજાતને મુક્તિનો માર્ગ બતાવે છે, તીર્થ પ્રવર્તાવે છે, તેવા સિદ્ધને તીર્થંકર કહેવાય છે.

તીર્થંકર દ્વારા ચિંધેલો માર્ગ જૈન ધર્મના નિયમ બની જાય છે. તીર્થંકરોનું આંતરિક જ્ઞાન કે કેવળ જ્ઞાન આદર્શ અને એક સમાન હોય છે. એક તીર્થંકરની શીખ અન્ય તીર્થંકરથી જુદી પડતી નથી. જોકે તેમની શીખની વિસ્તૃિત તે સમયના લોકોની સમજણ શક્તિ અને હૃદયની શુદ્ધતાની અનુસાર હોય છે. લોક મનસનો આધ્યાત્મીક વિકાસ અને હૃદયની શુદ્ધિ જેટલી વધુ તેટલો બોધ ટૂંકો કે ઓછો વિસ્તૃત હોય.
માનવ જીવના અંતે તીર્થંકર નિર્વાણ પામે છે, અર્થાત જન્મ મરણના અનંત ચક્રથી મુક્તિ પામે છે.

જૈન દર્શનના મતે સમય અનંત છે તેની કોઈ શરૂઆત કે તેનો કોઈ અંત નથી. તે બળદ ગાડાંના પૈડાંની જેમ ફરતો રહે છે. આપણા આ સમયના કાળ પહેલાં કાળ ચક્ર અનંત ફેરા ફરી ચૂક્યું છે અને આગળ પણ અનંત ચક્રો ફર્યા કરશે. ૨૦૧૧માં આપને એક કાળ ચક્રના અર્ધા ફેરાના ૨,૫૩૮ વર્ષ વીતી ચૂક્યાં છે.

જૈનો માને છે કે વિશ્વના આ ભાગમાં દર અર્ધ કાળ ચક્રમાં ૨૪ તીર્થંકરો જન્મે છે. અત્યારના કાળના પ્રથમ તીર્થંકર ઋષભદેવને સમાજ જીવન ના નિયમોનું લોકોને જ્ઞાન કરાવવાનું શ્રેય જાય છે. કહે છે કે તેમણે લોકોને અસિ-મસિ-કૃષિ શીખવી. આનિયમો લોકોને સમાજમાં હળીમળીને રહેવા શીખવ્યું અને ત્રીજા આરાના અંત નજીક નિર્વાણ પામ્યાં. ૨૪ મા અને અંતિમ તીર્થંકર મહાવીર (ઈ.પૂ.૫૯૯-૫૨૭)હતાં જેમના અસ્તિત્વને ઇતિહાસ પણ માને છે. દિગંબર જૈનો માને છે કે ચોવીસેય તીર્થંકરો પુરુષ હતાં કેમ કે સ્ત્રી વેદ મોક્ષની પ્રાપ્તિ ન કરી શકે, પણ શ્વેતાંબર માને છે કે ૧૯ મા તીર્થંકર મલ્લિનાથ સ્ત્રી હતાં અને લિંગ કે જાતિ એ મોક્ષપ્રાપ્તિ માટે બંધન કર્તા નથી.

હવે નવા તીર્થંકર આગલાં અર્ધ કાળ ચક્ર (ચડતો)ના ત્રીજા આરાની શરૂઆતમાં લગભગ ૮૧,૫૦૦ વર્ષ પછી.

તીર્થંકરો લોકોને મોક્ષમાર્ગ બતાવે છે આથે તેમની મૂર્તિઓએ જૈન દેરાસરો કે જૈન મંદિરોમાં પૂજવામાં આવે છે. તીર્થંકરો એ ભગવાન કે ભગવાનો નથી. સૃષ્ટિના રચેતાના સંદર્ભમાં જૈનો કોઈ ભગવાનને માનતા નથી. તેઓ જ્ઞાની પામેલ સિદ્ધ આત્માઓ છે.

તીર્થંકરોનું વર્ણન વિવિધ રૂપે કરવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે તેમને પદ્માસન બેઠેલા દર્શાવવામાં આવે છે. તેમાંના માત્ર બે ને જુદી રીતે દર્શાવવામાં આવે છે. ત્રેવીશમા તીર્થંકર પાર્શ્વનાથના માથા પર શેષ નાગ બતાવવામાં આવે છે અને દિગંબર પ્રથામાં સાતમા સુપાર્શ્વનાથના માથે અમુક નાગની ફેણનો નાનો સમૂહ બતાવવામાં આવે છે.

દિગંબર પરંપરા અનુસાર તેમની પ્રતિમા નિર્વસ્ત્ર હોય છે જ્યારે મૂર્તિપુજક શ્વેતાંબરો તેમના મંદિરની પ્રતિમાને ઘરેણાં, મુગટ આદિથી શણગારે છે. તીર્થંકરોને તેમના આસન પર દર્શાવેલ લાંછન કે ચિન્હ અથવા તેમના ક્ષેત્ર રક્ષક દેવ દ્વારા ઓળખાય છે.

વીસમાં મુનિસુવ્રત અને બાવીસમાં નેમિનાથને બાદ કરતાં બાકીના બધાં તીર્થકરો ઈક્ષ્વાકુ કુળના હતાં. બાકી રહેલા બે તીર્થંકરો હરિવંશના હતાં. જૈન દર્શન પ્રમાને પ્રથમ તીર્થંકર ઋષભદેવ દ્વારા શરૂ થયેલ કુળ ઈક્ષ્વાકુ કુળ તરીકે ઓળખાય છે.

ઋષભદેવને છોડીને બાકીના સર્વે તીર્થંકરોની દીક્ષા સ્થળ અને કેવળ જ્ઞાન પ્રાપ્તિ તેમની જન્મ સ્થળે જ થઈ હતી. ઋષભ દેવને પુરિમતળમાં, નેમિનાથને ગિરનારમાં અને મહાવીસ્વામીને રુજુવલુકા નદીને કિનારે કેવળ જ્ઞાન થયું.

વીસ તીથંકર સમ્મેત શિખર પર નિર્વાણ પામ્યાં. દિગંબરો માને છે કે ઋષભદેવ કૈલાશ પર્વત પ્ર નિર્વાણ પામ્યામ્ અને શ્વેતાંબરો માને છે કે અષ્ટાપદ પર્વત પર તેઓ નિર્વાણ પામ્યાં. વાસુપુજ્ય ઉત્તરબંગાળમાં આવેલ ચમ્પાપુરીમાં નિર્વાણ પામ્યાં; નેમિનાથ ગુજરાતના ગિરનાર પર્વત પર નિર્વાણ પામ્યાં અને મહાવીર સ્વામી આજના બિહારના પટના નજીક પાવપુરીમાં નિર્વાણ પામ્યાં.

એકવીસ તીર્થકરો ઊભી કાર્યોત્સર્ગ મુદ્રામાં નિર્વાણ પામ્યાં જ્યારે ઋષભ, નેમિનાથ અને મહાવીર પદ્માસન કાર્યોત્સર્ગ મુદ્રામાં નિર્વાન પામી મોક્ષગામી બન્યાં.

વર્તમાન, ગઈ અને આવતી ચોવીસીના તીર્થંકર ભગવંતો – જૈન સાધુ અને કલ્યાણ મિત્ર ।।

|| વર્તમાન ચોવીસીના તીર્થંકર ભગવંતો ||

01. શ્રી ઋષભ દેવ
02. શ્રી અજિતનાથ
03. શ્રી સંભવનાથ
04. શ્રી અભિનંદન
05. શ્રી સુમતિનાથ
06. શ્રી પદમપ્રભુ
07. શ્રી પાશ્વનાથ
08. શ્રી ચંદ્રપ્રભ
09. શ્રી પુષ્પદંત
10. શ્રી શીતલનાથ
11. શ્રી શ્રેયાંસનાથ
12. શ્રી વાસુપૂજ્ય
13. શ્રી વિમલનાથ
14. શ્રી અનંતનાથ
15. શ્રી ધર્મનાથ
16. શ્રી શાંતિનાથ
17. શ્રી કુન્થુનાથ
18. શ્રી અરહનાથ
19. શ્રી મલ્લીનાથ
20. શ્રી મુનિ સુવ્રત
21. શ્રી નિમિનાથ
22. શ્રી અરિષ્ટનેમિ
23. શ્રી પાશ્વનાથ
24. શ્રી મહાવીર સ્વામી
=======================
|| ગઈ ચોવીસીના તીર્થંકર ભગવંતો ||

01. શ્રી કેવળજ્ઞાનીસ્વામી
02 શ્રી નિર્વાણીનાથ
03. શ્રી સાગરનાથ
0૪. શ્રી મહાજસનાથ
0૫. શ્રી અભિધાનીસ્વામી
06. શ્રી સર્વાનુભૂતિનાથ
07. શ્રી ધરનાથ
08. શ્રી સુદત્તનાથ
09. શ્રી દામોદરસ્વામી
10. શ્રી સુતેજાસ્વામી
11. શ્રી સ્વામીનાથ સ્વામી
12. શ્રી સુવ્રતનાથ
13. શ્રી સુમતિનાથ
14. શ્રી શિવગતિનાથ
15. શ્રી અરત્યાગનાથ
16. શ્રી નેમીધરનાથ
17. શ્રી અનીલનાથ
18. શ્રી યશોધરનાથ
19. શ્રી કૃતાર્કનાથ
20. શ્રી જિનેશ્વરનાથ
21. શ્રી શુદ્ધમતિનાથ
22. શ્રી શીવંકરસ્વામી
23. શ્રી સ્પંદનસ્વામી
24. શ્રી સમ્પ્રતિના
=========================
|| આવતી ચોવીસીના તીર્થંકર ભગવંતો ||

01. શ્રી પદ્મનાભ સ્વામી
02. શ્રી સુરદેવ શ્રી સુપાર્શ્વસ્વામી
03. શ્રી સુપાર્શ્વ શ્રી ઉદાયીસ્વામી
04. શ્રી સ્વયંપ્રભસ્વામી
05. શ્રી સર્વાનુ ભૂતિસ્વામી
06. શ્રી દેવશ્રુતસ્વામી
07. શ્રી ઉદયપ્રભસ્વામી
08. શ્રી પેઢાલ સ્વામીસ્વામી
09. શ્રી પોટ્ટીલ સ્વામી
10. શ્રી શતકીર્તિસ્વામી
11. શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામી
12. શ્રી અમમ સ્વામીસ્વામી
13. શ્રી નિષ્કષાયસ્વામી
14. શ્રી નિષ્પુલાકસ્વામી
15. શ્રી નિર્મમ સ્વામી
16. શ્રી ચિત્રગુપ્તસ્વામી
17. શ્રી સમાધિ સ્વામી
18. શ્રી સંવર સ્વામી
19. શ્રી યશોધરસ્વામી
20. શ્રી વિજય સ્વામી
21. શ્રી મલ્લીજિનસ્વામી
22. શ્રી દેવજિતસ્વામી
23. શ્રી અનંતવીર્યસ્વામી
24. શ્રી ભદ્રજિનસ્વામી

====================

।। જૈન સાધુ અને કલ્યાણ મિત્ર ।।